Μια μεγάλη τομή επιχειρείται στον χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς ο e-ΕΦΚΑ προχωρά σε μια ιστορική απόφαση διαγραφής χρεών που υπερβαίνουν τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ. Το μέτρο αφορά κυρίως ανεπίδεκτες είσπραξης οφειλές, οι οποίες όχι μόνο δεν μπορούν να ανακτηθούν αλλά επιβαρύνουν επί χρόνια τη λειτουργία του φορέα, δημιουργώντας έναν τεράστιο «λογιστικό όγκο» χωρίς πρακτική απόδοση.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο τέλος του 2024 το συνολικό ποσό των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τον ΕΦΚΑ ανερχόταν σε περίπου 49,3 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 32 δισ. αντιστοιχούν στο καθαρό κεφάλαιο των οφειλών, ενώ τα υπόλοιπα 17 δισ. είναι προσαυξήσεις και πρόστιμα. Ωστόσο, όπως διευκρινίζει η διοίκηση του οργανισμού, σχεδόν 10,1 δισ. ευρώ εξ αυτών χαρακτηρίζονται ως οφειλές «ανεπίδεκτες είσπραξης». Πρόκειται δηλαδή για ποσά που, είτε λόγω νομικών κωλυμάτων είτε λόγω της παρόδου πολλών ετών είτε λόγω θανάτου ή πτώχευσης των οφειλετών, είναι πρακτικά αδύνατον να ανακτηθούν.
Η διαγραφή αυτών των οφειλών δεν έγινε βεβιασμένα. Αντιθέτως, έχει προηγηθεί ενδελεχής έλεγχος από τις υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ και του ΚΕΑΟ (Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών), ώστε να διαπιστωθεί ποια χρέη πληρούν τις προϋποθέσεις για οριστική διαγραφή. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται κυρίως οφειλές από επιχειρήσεις που έχουν διαλυθεί ή πτωχεύσει, φυσικά πρόσωπα που έχουν αποβιώσει χωρίς κληρονόμους, αλλά και υποθέσεις όπου η δυνατότητα είσπραξης έχει παραγραφεί ή καταστεί ανενεργή λόγω νομικών ή διοικητικών λόγων.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι αυτή η «καθαριότητα» δεν στοχεύει μόνο σε λογιστική εξυγίανση, αλλά και σε ενίσχυση της εισπραξιμότητας των ενεργών και πραγματικά ανακτήσιμων οφειλών. Για το σκοπό αυτό, ο e-ΕΦΚΑ σχεδιάζει τη συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες συμβουλευτικών υπηρεσιών, μέσω διεθνούς διαγωνισμού, ο οποίος αναμένεται να προκηρυχθεί εντός των επόμενων μηνών. Οι εταιρείες αυτές δεν θα αναλάβουν την είσπραξη με την κλασική έννοια — δηλαδή δεν πρόκειται για εταιρείες είσπραξης τύπου «εισπρακτικές» — αλλά θα βοηθήσουν με εργαλεία και τεχνογνωσία στην κατηγοριοποίηση, αξιολόγηση, και ορθολογική διαχείριση των χρεών.
Στόχος είναι η εφαρμογή ενός πιο ευέλικτου, στοχευμένου και προσωποποιημένου μηχανισμού ρύθμισης, ώστε να διευκολυνθεί η επανένταξη των μικροοφειλετών αλλά και η καλύτερη διαχείριση των μεγαλύτερων χαρτοφυλακίων. Ήδη, ο οργανισμός έχει εντοπίσει ότι περίπου το 88% των οφειλετών χρωστά ποσά κάτω των 30.000 ευρώ, ενώ μόλις το 0,7% αυτών συγκεντρώνει σχεδόν το 24% του συνολικού ποσού των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Παράλληλα με τη διαγραφή των ανεπίδεκτων οφειλών, σε πλήρη εφαρμογή τίθεται πλέον και η ρύθμιση για την παραγραφή μη βεβαιωμένων χρεών μετά την πάροδο δεκαετίας. Αυτό σημαίνει πως αρκετοί ασφαλισμένοι, που στο παρελθόν αδυνατούσαν να συνταξιοδοτηθούν λόγω παλαιών οφειλών, θα μπορούν πλέον να ανοίξουν εκ νέου τον φάκελό τους και να θεμελιώσουν δικαίωμα σύνταξης χωρίς το βάρος παρωχημένων χρεών που ποτέ δεν είχαν βεβαιωθεί νόμιμα.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία της παραγραφής δεν είναι αυτόματη· απαιτείται αίτηση του ασφαλισμένου ή/και ενεργοποίηση της σχετικής διοικητικής πράξης, η οποία συνοδεύεται από επιμέρους ελέγχους. Ωστόσο, ήδη πολλές αιτήσεις έχουν υποβληθεί και εγκριθεί, ενώ χιλιάδες ακόμη βρίσκονται υπό εξέταση.
Η απόφαση του e-ΕΦΚΑ να απαλλαγεί από το «βαρίδι» των 10 και πλέον δισεκατομμυρίων που δεν δύναται να εισπράξει, αποτελεί ουσιαστικό βήμα προς μια πιο ρεαλιστική και λειτουργική ασφαλιστική πολιτική. Δεν πρόκειται για χάρη ή παραγραφή σε ενεργούς οφειλέτες, αλλά για τεχνική εκκαθάριση χρεών που, επί της ουσίας, είχαν προ πολλού απολεσθεί. Η πρωτοβουλία αυτή ανοίγει τον δρόμο για εξυγίανση του ΚΕΑΟ, καλύτερη στόχευση στις ενεργές οφειλές και πιο ανθρώπινη προσέγγιση για τους ασφαλισμένους που θέλουν να ξανασταθούν στα πόδια τους.
Καθώς η διαδικασία εξελίσσεται, αναμένονται και νέες ανακοινώσεις από το υπουργείο Εργασίας και τη διοίκηση του e-ΕΦΚΑ για το πώς θα ενσωματωθεί αυτό το νέο μοντέλο διαχείρισης στη συνολική στρατηγική του ταμείου. Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για μια καμπή με έντονο οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα – που, εφόσον υλοποιηθεί ορθά, θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για την ευρύτερη διαχείριση δημόσιου χρέους στη χώρα.
