Είναι μερικές φορές που οι αριθμοί λένε περισσότερα απ’ όσα θα θέλαμε να ακούσουμε. Το 2025 δεν έχει φτάσει ακόμη στο μέσο του, κι όμως ήδη μετράμε 104 νεκρούς σε χώρους εργασίας. Πίσω από αυτόν τον αριθμό δεν υπάρχουν απλώς στατιστικά. Υπάρχουν άνθρωποι με όνομα, οικογένεια, όνειρα και μια ζωή που κόπηκε βίαια στο μεροκάματο. Αυτή η φετινή «μαύρη συγκομιδή» αποτελεί ιστορικό ρεκόρ θανάτων, αποκαλύπτοντας ένα χρόνιο και επικίνδυνο έλλειμμα: την απουσία ουσιαστικής προστασίας των εργαζομένων και την ανικανότητα των ελεγκτικών μηχανισμών να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους. Ποιοι είναι, όμως, οι λόγοι πίσω από αυτή την αθέατη σφαγή; Και τι σημαίνει για το μέλλον της εργασίας στην Ελλάδα;
Ο θλιβερός απολογισμός
Μέσα στους πρώτους έξι μήνες του 2025, η Ελλάδα έχει καταγράψει 104 εργατικά δυστυχήματα με θανάσιμο αποτέλεσμα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως κάθε δύο ημέρες, ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του στο μεροκάματο. Τα περιστατικά αυτά δεν είναι «ατυχήματα» με την παθητική έννοια του όρου. Είναι το αποτέλεσμα συστηματικών ελλείψεων, παραλείψεων, αδιαφορίας και ενός μοντέλου ανάπτυξης που βάζει το κέρδος πάνω από την ανθρώπινη ζωή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσαν συνδικάτα και εργατικές οργανώσεις, όπως η Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΟΣΕΤΕΕ), ο αριθμός των θανάτων στους χώρους δουλειάς αυξάνεται κάθε μήνα. Αν συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, το 2025 κινδυνεύει να γίνει η χειρότερη χρονιά των τελευταίων δεκαετιών σε εργατικά δυστυχήματα.
Το ανεξέλεγκτο κόστος της «ανάπτυξης»
Οι περισσότεροι από τους θανάτους έχουν σημειωθεί σε τρεις βασικούς τομείς: τον αγροτικό, τον κατασκευαστικό και τον τουριστικό. Και στους τρεις αυτούς κλάδους, οι συνθήκες εργασίας συχνά παραπέμπουν σε εποχές χωρίς δικαιώματα, χωρίς ελέγχους και χωρίς κανόνες.
Στον κατασκευαστικό κλάδο, μέχρι στιγμής έχουν χαθεί τουλάχιστον 13 ζωές. Πρόκειται για εργολαβικούς εργαζόμενους, ανειδίκευτους εργάτες και υπαλλήλους μικρών τεχνικών εταιρειών, που συχνά δεν διαθέτουν ούτε τον βασικό εξοπλισμό ατομικής προστασίας. Σκαλωσιές χωρίς άδεια, εργοτάξια χωρίς επιβλέποντα μηχανικό, καμία μέριμνα για στατικές μελέτες ή σχέδια εκκένωσης.
Στον αγροτικό τομέα, η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανεξέλεγκτη. Η γεωργία έχει αναδειχθεί πρωταθλήτρια στα θανατηφόρα δυστυχήματα, κυρίως λόγω της έλλειψης οποιασδήποτε επίβλεψης, καθώς και του γεγονότος ότι οι περισσότεροι αγρότες εργάζονται μόνοι, με ξεπερασμένα μηχανήματα, σε απομονωμένες περιοχές.
Η τραγική υποστελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών
Από τις πιο εξοργιστικές πτυχές της υπόθεσης είναι η διαπιστωμένη αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο στους χώρους εργασίας. Στην περίπτωση των Χανίων, για παράδειγμα, λειτουργούν μόλις δύο υπάλληλοι στην τοπική Επιθεώρηση Εργασίας – και αυτοί με περιορισμένα μέσα. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και σε άλλα νησιά ή ηπειρωτικές περιοχές, όπου οι έλεγχοι είναι ανύπαρκτοι.
Οι Επιθεωρητές Εργασίας, όπου υπάρχουν, αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των επιχειρήσεων. Ο εξοπλισμός είναι ανεπαρκής, οι αρμοδιότητες συγκεχυμένες και η πολιτική βούληση συχνά απούσα. Το Εθνικό Συμβούλιο για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία δεν έχει συνεδριάσει για περισσότερο από επτά μήνες – την ίδια ώρα που τα θύματα αυξάνονται καθημερινά.
Το κοινό νήμα πίσω από τα περισσότερα δυστυχήματα είναι η στάση των εργοδοτών. Εργολαβικές και τεχνικές εταιρείες, τουριστικές μονάδες και εργοτάξια θέτουν ως απόλυτη προτεραιότητα την αποδοτικότητα και το κέρδος. Η ασφάλεια θεωρείται πολυτέλεια, τα μέτρα προστασίας περιττό έξοδο, και οι εργαζόμενοι εύκολα αντικαταστάσιμοι.
Η ελαστικοποίηση της εργασίας, οι συμβάσεις έργου, τα εξαντλητικά ωράρια και η απουσία εκπαιδευτικών προγραμμάτων επιτείνουν το πρόβλημα. Στα χαρτιά, όλα λειτουργούν. Στην πράξη, οι εργαζόμενοι είναι μόνοι τους απέναντι σε ένα σύστημα που δεν τους προστατεύει.
Αντίδραση εργαζομένων και προτάσεις
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, τα συνδικάτα και οι εργατικές οργανώσεις απαιτούν άμεσες και ριζικές λύσεις. Προτείνουν:
- Την ουσιαστική ενίσχυση της Επιθεώρησης Εργασίας με προσωπικό, υποδομές και αρμοδιότητες.
- Τη δημιουργία ανεξάρτητου φορέα καταγραφής των επαγγελματικών ασθενειών και ατυχημάτων.
- Την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα των συνθηκών εργασίας.
- Την αυστηρή εποπτεία των εργολαβικών σχέσεων και την καθιέρωση ελέγχων προληπτικού χαρακτήρα.
Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ζητούν να αντιμετωπιστεί επιτέλους η εργασία ως ανθρώπινο δικαίωμα και όχι ως στατιστικό μέγεθος.
Η φετινή χρονιά αποκαλύπτει ένα βαθύ κοινωνικό και πολιτικό ρήγμα: η ανθρώπινη εργασία συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως αναλώσιμη, και η ασφάλεια στους χώρους δουλειάς ως δευτερεύουσα προτεραιότητα. Οι 104 ζωές που χάθηκαν δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Αν δεν υπάρξει γενναία αναδιοργάνωση, αν δεν δοθεί έμφαση στην πρόληψη, αν δεν υπάρξει αποφασιστική πολιτική βούληση, τότε το 2025 θα γραφτεί στην ιστορία όχι για την ανάπτυξη, αλλά για τη σιωπηλή σφαγή στα εργοτάξια, στα χωράφια και στα ξενοδοχεία.
Η επιλογή ανήκει στην κοινωνία και στην Πολιτεία: θα συνεχίσουμε να θρηνούμε ή θα αποφασίσουμε να προστατεύσουμε τη ζωή;
