80 Χρόνια από την απελευθέρωση του Μαουτχάουζεν: Μνήμη, μαρτυρία και το χρέος του “Ποτέ Ξανά”

Το 2025 σηματοδοτεί τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν στην Αυστρία, ένα από τα πιο σκληρά και θανατηφόρα στρατόπεδα του Τρίτου Ράιχ. Οι φετινές επετειακές εκδηλώσεις αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελούν ίσως τις τελευταίες που θα τιμηθούν με την παρουσία επιζώντων.

Κύριες εκδηλώσεις μνήμης

Η κεντρική τελετή θα πραγματοποιηθεί στο Μνημείο Μαουτχάουζεν στις 11 Μαΐου στις 11:00 π.μ., με τη συμμετοχή διεθνών αντιπροσωπειών και επιζώντων. Το θέμα της φετινής χρονιάς είναι «Δεν είπαμε ποτέ ξανά;», υπογραμμίζοντας την ανάγκη διαρκούς επαγρύπνησης απέναντι στον φασισμό και τον ρατσισμό . Η τελετή θα ξεκινήσει με πομπή μνήμης και ανάγνωση του «Όρκου του Μαουτχάουζεν» από νέους σε πολλές γλώσσες.

Εκδηλώσεις σε παραρτήματα – 5-10 Μαΐου

Εκδηλώσεις μνήμης θα πραγματοποιηθούν και σε άλλα σημεία του πρώην στρατοπέδου, όπως στο Γκούζεν (10 Μαΐου), στο Μέλκ και στο Έμπενζεε. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πορεία μνήμης για το «Κυνήγι του Λαγού» στο Μύλφίρτελ και στις πορείες θανάτου προς το Γκούνσκίρχεν .

Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις

Η εικαστική εγκατάσταση φωτός και ήχου #eachnamematters, σε συνεργασία με την Ars Electronica, θα προβάλει για πρώτη φορά στη Βιέννη τα ονόματα άνω των 84.000 θυμάτων του Μαουτχάουζεν στην πρόσοψη της Χόφμπουργκ .
Η έκθεση «Paths to Freedom» του Σύριου καλλιτέχνη Judy Mardnli θα φιλοξενηθεί στο Μνημείο Μαουτχάουζεν, συνοδευόμενη από εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές.
Κινηματογραφικές προβολές σε συνεργασία με το Αυστριακό Κινηματογραφικό Μουσείο θα παρουσιάζουν ταινίες σχετικές με τον Ναζισμό και την απελευθέρωση.

Οι εκδηλώσεις για τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση του Μαουτχάουζεν εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μνήμης για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στις 27 Ιανουαρίου, πραγματοποιήθηκε η επέτειος της απελευθέρωσης του Άουσβιτς, με την παρουσία επιζώντων και ηγετών από 54 χώρες, εστιάζοντας στις μαρτυρίες των επιζώντων και την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής μνήμης .

Στις 5 Μαΐου, η Ολλανδία τίμησε την 80ή επέτειο της απελευθέρωσής της από τη ναζιστική κατοχή, με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να τονίζει την ανάγκη για ευρωπαϊκή ενότητα απέναντι στις σύγχρονες απειλές.

Σημασία της μνήμης

Το Μαουτχάουζεν, όπου κρατήθηκαν και εκτελέστηκαν χιλιάδες άνθρωποι, παραμένει σύμβολο της ναζιστικής θηριωδίας. Οι φετινές εκδηλώσεις δεν είναι απλώς επετειακές, αλλά μια υπενθύμιση της ανάγκης για συνεχή επαγρύπνηση απέναντι στον φασισμό και την ξενοφοβία.

Όπως δήλωσε ο επιζών του Άουσβιτς Λέον Βάιντραουμπ: «Ας πάρουμε στα σοβαρά όσα κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας. Πραγματικά επιδιώκουν να υλοποιήσουν τα συνθήματα που προωθούν» .

Η επέτειος των 80 χρόνων από την απελευθέρωση του Μαουτχάουζεν αποτελεί μια ευκαιρία για βαθιά ενδοσκόπηση και δέσμευση στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, ώστε το «Ποτέ ξανά» να μην παραμείνει απλώς ένα σύνθημα, αλλά να γίνει πράξη.