Η ακρίβεια αποτελεί ένα από τα πλέον επίμονα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες καταναλωτές, επηρεάζοντας την καθημερινότητά τους και την αγοραστική τους δύναμη. Η κατάσταση αυτή παρουσιάζει σημαντικές διαφορές σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που καθιστά αναγκαία μια εις βάθος ανάλυση των αιτίων και των επιπτώσεων της.
Επίπεδα τιμών στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Ευρώπη
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των ακριβότερων χωρών της Ευρωζώνης σε διάφορες κατηγορίες προϊόντων. Ειδικότερα, το 2023, οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων (γάλα, τυρί, αυγά) ήταν κατά 38% υψηλότερες από τον μέσο όρο της Ε.Ε., καθιστώντας την Ελλάδα την πιο ακριβή χώρα σε αυτή την κατηγορία. Επιπλέον, οι τιμές στα έλαια και τα λίπη ήταν 26,3% πάνω από τον μέσο κοινοτικό όρο, ενώ το ψωμί και τα δημητριακά παρουσίασαν επίσης αυξημένες τιμές.
Αξιοσημείωτες είναι και οι διαφορές στις τιμές των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται ως η δεύτερη πιο ακριβή χώρα μετά το Βέλγιο, με τιμές κατά 48,6% υψηλότερες από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Αντίθετα, σε άλλες κατηγορίες, όπως το κρέας και τα φρούτα-λαχανικά, οι τιμές στην Ελλάδα ήταν χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ε.Ε., κατά 6,3% και 14,1% αντίστοιχα.
Αιτίες της αυξημένης ακρίβειας στην Ελλάδα
Η αυξημένη ακρίβεια στην Ελλάδα μπορεί να αποδοθεί σε μια σειρά παραγόντων:
- Δομή της αγοράς και ανταγωνισμός: Η περιορισμένη ανταγωνιστικότητα σε ορισμένους τομείς οδηγεί σε υψηλότερες τιμές. Η συγκέντρωση της αγοράς σε λίγες μεγάλες επιχειρήσεις μπορεί να μειώσει τον ανταγωνισμό και να επιτρέψει τη διαμόρφωση υψηλότερων τιμών.
- Καταναλωτικές συνήθειες: Οι Έλληνες καταναλωτές δείχνουν προτίμηση σε επώνυμα προϊόντα και μικρότερες συσκευασίες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου προτιμώνται προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και μεγαλύτερες συσκευασίες.
- Φορολογική πολιτική: Η υψηλή φορολογία σε συγκεκριμένα προϊόντα, όπως τα αλκοολούχα ποτά, συμβάλλει στην αύξηση των τιμών τους.
- Επενδυτικό κενό: Η Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων σε σχέση με την Ευρωζώνη, γεγονός που επηρεάζει την παραγωγικότητα και, κατ’ επέκταση, τις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών.
Επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών
Η αυξημένη ακρίβεια έχει άμεσες επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη των Ελλήνων καταναλωτών. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, το αυξημένο κόστος ζωής αποτελεί την κύρια ανησυχία για το 69% των καταναλωτών, ενώ το 63% ανησυχεί για τα προσωπικά του οικονομικά. Αυτό οδηγεί σε αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες, με τους καταναλωτές να προσπαθούν να μειώσουν τα έξοδά τους, να αποφεύγουν την αγορά μη απαραίτητων ειδών και να στρέφονται σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Συμπεράσματα και προτάσεις για την αντιμετώπιση της ακρίβειας
Η αντιμετώπιση της ακρίβειας στην Ελλάδα απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση:
- Ενίσχυση του ανταγωνισμού: Η προώθηση πολιτικών που ενισχύουν τον ανταγωνισμό, όπως η διευκόλυνση της εισόδου νέων επιχειρήσεων στην αγορά και η καταπολέμηση των μονοπωλιακών πρακτικών, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των τιμών.
- Εκπαίδευση καταναλωτών: Η ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τα οφέλη των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και η προώθηση της κατανάλωσης μεγαλύτερων συσκευασιών μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κόστους.
- Αναθεώρηση φορολογικής πολιτικής: Η επανεξέταση της φορολογικής πολιτικής σε συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες, με στόχο τη μείωση των έμμεσων φόρων, μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές.
Η ακρίβεια στην Ελλάδα δεν είναι απλώς αποτέλεσμα εξωγενών παραγόντων, όπως ο πληθωρισμός ή η ενεργειακή κρίση. Είναι κατά κύριο λόγο ένα χρόνιο, διαρθρωτικό πρόβλημα που αποκαλύπτει τις αδυναμίες του παραγωγικού και καταναλωτικού μας μοντέλου.
Η λύση δεν θα έρθει μέσα σε μία νύχτα. Αλλά απαιτεί σχέδιο, τόλμη και συνεννόηση. Μια Ελλάδα που πληρώνει περισσότερα από την υπόλοιπη Ευρώπη, χωρίς να προσφέρει στους πολίτες της ανάλογη ποιότητα ζωής, είναι μια χώρα σε ανάγκη βαθιάς μεταρρύθμισης.
