Στις 22 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συνέδεσε δημόσια τον αυτισμό με τη χρήση παρακεταμόλης (Tylenol/ακεταμινοφαίνη) στην εγκυμοσύνη και με τα παιδικά εμβόλια, προαναγγέλλοντας μάλιστα προειδοποιητικές ετικέτες για εγκύους στα σκευάσματα παρακεταμόλης—θέση που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με κατευθυντήριες οδηγίες μεγάλων επιστημονικών φορέων. Οι δηλώσεις του προκάλεσαν άμεσο κύμα αντιδράσεων από γιατρούς, διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις αυτισμού.
Ο Τραμπ είπε μεταξύ άλλων «αν είσαι έγκυος, μην παίρνεις Tylenol» και υπαινίχθηκε πως «ορισμένες ομάδες που δεν κάνουν εμβόλια δεν έχουν αυτισμό», χωρίς να παρουσιάσει αποδεικτικά στοιχεία. Παράλληλα, επανέφερε παλαιότερες ανακρίβειες για τα παιδικά εμβόλια και τα ποσοστά αυτισμού, ενώ στάθηκε και σε «θεραπείες» όπως το λευκοβορίνη, για τις οποίες δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση αποτελεσματικότητας στον αυτισμό.
Η άμεση επιστημονική απάντηση
- Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ): Τα δεδομένα για σύνδεση παρακεταμόλης στην εγκυμοσύνη με αυτισμό χαρακτηρίζονται «ασυνεπή». Ο ΠΟΥ επανέλαβε ότι τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό και ότι η αμφισβήτησή τους αντιβαίνει σε καλά τεκμηριωμένη επιστημονική συναίνεση.
- Ηνωμένο Βασίλειο: Ο Υπουργός Υγείας Ουές Στρίτινγκ απέρριψε δημοσίως τους ισχυρισμούς του Τραμπ, επικαλούμενος και μεγάλη σουηδική μελέτη του 2024 σε 2,4 εκατ. παιδιά που δεν βρήκε σχέση μεταξύ παρακεταμόλης στην κύηση και αυτισμού.
- Αμερικανικοί επιστημονικοί/ιατρικοί φορείς & μέσα: Γιατροί και επιδημιολόγοι τόνισαν ότι η αποφυγή παρακεταμόλης χωρίς ιατρική οδηγία μπορεί να είναι επικίνδυνη (π.χ. αθεράπευτος πυρετός στην εγκυμοσύνη), ενώ υπογράμμισαν ότι η βιβλιογραφία για παρακεταμόλη–αυτισμό είναι αντικρουόμενη και δεν τεκμηριώνει αιτιώδη σχέση. Για τα εμβόλια, η θέση παραμένει σαφής: εκτεταμένες μελέτες αποκλείουν συσχέτιση με αυτισμό.
Τι λένε τα στοιχεία
- Εμβόλια & αυτισμός: Δεκαετίες ερευνών και μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες δεν βρίσκουν αιτιώδη συσχέτιση. Η αύξηση των διαγνώσεων αποδίδεται σε διεύρυνση κριτηρίων και καλύτερη αναγνώριση, όχι σε εμβολιασμούς.
- Παρακεταμόλη στην εγκυμοσύνη: Υπάρχουν παρατηρησιακές μελέτες με αντικρουόμενα ευρήματα· ο ΠΟΥ μιλά για «μη συνεπή» στοιχεία. Η μεγάλη σουηδική μελέτη του 2024 δεν επιβεβαίωσε συσχέτιση. Συνεπώς, αιτιώδης σύνδεση δεν έχει τεκμηριωθεί.
Ειδικοί προειδοποιούν ότι τέτοιοι ισχυρισμοί μπορούν να αυξήσουν τη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια και να οδηγήσουν εγκύους να αποφύγουν αναίτια την παρακεταμόλη—το φάρμακο πρώτης επιλογής για πόνο/πυρετό στην κύηση—με πιθανές επιβλαβείς συνέπειες. Ορισμένοι φοβούνται ότι η συζήτηση γίνεται «με ηχητικά αποσπάσματα», απλοποιώντας υπερβολικά ένα σύνθετο επιστημονικό θέμα.
Αντιδράσεις από οργανώσεις & κοινωνικούς φορείς
- Οργανώσεις αυτισμού χαρακτήρισαν τις δηλώσεις «επιβλαβείς» και «στιγματιστικές» για τις οικογένειες, υπενθυμίζοντας ότι ιστορικά η ευθύνη φορτώθηκε άδικα στους γονείς.
- ΜΜΕ & fact-checkers (AP, ABC, CBS) κατέγραψαν σειρά ανακριβειών: υπερεκτίμηση ποσοστών αυτισμού, λανθασμένες αναφορές σε «ομάδες χωρίς αυτισμό» (π.χ. Άμις, Κουβανοί), παραπλανητικές περιγραφές εμβολιαστικών πρωτοκόλλων.
Πολιτική διάσταση
Αναλυτές βλέπουν πολιτικό υπολογισμό πίσω από τη ρητορική, με στόχο τη συσπείρωση του κινήματος «Make America Healthy Again» (MAHA) και ψηφοφόρων που δυσπιστούν απέναντι στην «ορθόδοξη» ιατρική. Η στρατηγική όμως κινδυνεύει να υπονομεύσει τη δημόσια εμπιστοσύνη σε αποδεδειγμένα σωτήριες παρεμβάσεις.
Οικονομικές προεκτάσεις
Η μετοχή της Kenvue (Tylenol) δέχθηκε πίεση αμέσως μετά τις δηλώσεις, προτού ανακάμψει την επόμενη ημέρα—ένδειξη της βραχυπρόθεσμης αβεβαιότητας που δημιουργεί η πολιτικοποίηση θεμάτων υγείας. PBS
Τι ισχύει πρακτικά για εγκύους και γονείς (με βάση τις τρέχουσες οδηγίες)
- Μην αλλάζετε φαρμακευτική αγωγή χωρίς ιατρική συμβουλή. Η αντιμετώπιση πυρετού στην κύηση είναι σημαντική για τη μητέρα και το έμβρυο.
- Τηρείτε το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των εμβολίων υποστηρίζεται από ισχυρή τεκμηρίωση.
Η συζήτηση γύρω από αυτισμό, εμβόλια και παρακεταμόλη δεν είναι απλώς επιστημονική, αλλά και κοινωνική/πολιτική. Όμως οι αποφάσεις δημόσιας υγείας χρειάζονται συνοχή με τα δεδομένα. Σήμερα, τα δεδομένα δεν στηρίζουν αιτιώδη σύνδεση εμβολίων ή παρακεταμόλης με τον αυτισμό. Οτιδήποτε διαφορετικό, ειδικά όταν ανακοινώνεται από κορυφαίες πολιτικές αρχές, οφείλει να συνοδεύεται από στιβαρή τεκμηρίωση—η οποία, προς το παρόν, λείπει.
