Πενήντα επτά χρόνια μετά τη σοκαριστική δολοφονία του εμβληματικού ηγέτη των πολιτικών δικαιωμάτων Martin Luther King Jr., το μυστήριο που περιβάλλει τον θάνατό του εξακολουθεί να προκαλεί έντονο ενδιαφέρον και αμφιλεγόμενες συζητήσεις. Η πρόσφατη απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να αποχαρακτηρίσει εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες εμπιστευτικών εγγράφων φέρνει στο φως νέο, ανέκδοτο υλικό για την υπόθεση, αναζωπυρώνοντας ερωτήματα γύρω από την επίσημη εκδοχή των γεγονότων και τη διαφάνεια των κρατικών υπηρεσιών.
Τα έγγραφα που ήρθαν στο φως
Στις 21 Ιουλίου, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ και βάσει της Εκτελεστικής Εντολής 14176, αποδεσμεύτηκαν περισσότερες από 230.000 σελίδες εγγράφων που αφορούν τη δολοφονία του Martin Luther King Jr. το 1968. Τα αρχεία αυτά είχαν παραμείνει απόρρητα για δεκαετίες και φυλάσσονταν από ομοσπονδιακές υπηρεσίες όπως το FBI, η CIA και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, υπό την επίβλεψη της Υπηρεσίας Εθνικών Αρχείων των ΗΠΑ (NARA).
Η αποκάλυψη έγινε στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής διαφάνειας που είχε ξεκινήσει με την αποχαρακτηρίση εγγράφων για τις δολοφονίες των John F. Kennedy και Robert Kennedy. Στόχος της κυβέρνησης ήταν να δώσει πρόσβαση σε αρχειακό υλικό ιστορικής σημασίας και να ικανοποιήσει τα αιτήματα ερευνητών, ιστορικών και μελών της οικογένειας King που ζητούσαν εδώ και χρόνια την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης.
Τι αποκαλύπτουν τα νέα στοιχεία
Τα έγγραφα περιλαμβάνουν αναφορές του FBI και της CIA που τεκμηριώνουν ελλείψεις και καθυστερήσεις στην έρευνα για τον δολοφόνο James Earl Ray, αλλά και παραλείψεις στη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων. Εμφανίζονται αποσπάσματα από καταγραφές παρακολουθήσεων (COINTELPRO), καθώς και έγγραφα με κωδική ονομασία “MURKIN” (MURder – KING), που δείχνουν το εύρος του ενδιαφέροντος των αρχών για τον MLK τόσο πριν όσο και μετά τη δολοφονία του.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πληροφορίες που αφορούν τη φυγή του Ray μετά τη δολοφονία, καθώς και η συνεργασία μεταξύ αμερικανικών και καναδικών υπηρεσιών ασφαλείας για την παρακολούθησή του. Σε ορισμένες αναφορές, τίθενται ερωτήματα για το εάν ο Ray έδρασε μόνος του ή αν υπήρχαν συνεργοί και πιθανές διασυνδέσεις με οργανωμένες ομάδες ή κρατικούς μηχανισμούς.
Περιλαμβάνονται ακόμη συνομιλίες του Ray με συγκρατούμενους, αποσπάσματα από αλληλογραφία με τον δικηγόρο του και αναφορές σε προσπάθειες που έγιναν τη δεκαετία του 1970 για επανεξέταση της υπόθεσης. Ένα σημαντικό εύρημα είναι η ύπαρξη παλαιότερης εσωτερικής αλληλογραφίας του FBI που υπονοεί πολιτικά κίνητρα πίσω από την παρακολούθηση του King και πιθανούς φόβους ότι το κίνημα του θα υπονόμευε τη σταθερότητα της χώρας.
Οι πρώτες αντιδράσεις – Έπαινοι και επιφυλάξεις
Η οικογένεια του Martin Luther King Jr. εξέφρασε μικτά συναισθήματα για την αποκάλυψη. Η κόρη του, Bernice King, δήλωσε ότι η δημοσιοποίηση των αρχείων είναι ένα «βήμα προς τη διαφάνεια», αλλά υπογράμμισε την ανάγκη για σεβασμό απέναντι στην ιστορική μνήμη και τον πόνο της οικογένειας. Σε άρθρο της στο Vanity Fair, ανέφερε ότι η οικογένεια ποτέ δεν πίστεψε πλήρως την επίσημη εκδοχή ότι ο James Earl Ray έδρασε μόνος και παρέπεμψε στη δικαστική απόφαση του 1999, που έκρινε ότι υπήρξε πράγματι συνωμοσία και ενδεχόμενη εμπλοκή κυβερνητικών στελεχών.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, η Διευθύντρια Εθνικής Νοημοσύνης Tulsi Gabbard και η Γενική Εισαγγελέας Pamela Bondi χαρακτήρισαν την απόφαση «ιστορικής σημασίας» και σημείωσαν ότι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν την αλήθεια.
Ωστόσο, κοινωνικοί φορείς και οργανώσεις για τα πολιτικά δικαιώματα, όπως το Southern Christian Leadership Conference, εξέφρασαν ανησυχία ότι ο τρόπος παρουσίασης των εγγράφων μπορεί να οδηγήσει σε αποπροσανατολισμό ή ακόμη και σε παραποίηση της ιστορικής αλήθειας. Κάποιοι σχολίασαν επίσης ότι η χρονική συγκυρία της δημοσιοποίησης εξυπηρετεί πολιτικούς σκοπούς ενόψει εκλογών.
Η δολοφονία του Martin Luther King Jr. αποτέλεσε ορόσημο στην ιστορία των πολιτικών δικαιωμάτων των ΗΠΑ. Αν και ο James Earl Ray καταδικάστηκε για το έγκλημα, η υπόθεση παραμένει μέχρι σήμερα γεμάτη ερωτήματα και υποψίες περί συνωμοσίας. Ήδη από τη δεκαετία του ’70, διάφορες ανεξάρτητες και κρατικές έρευνες διατύπωσαν την υπόνοια πως δεν έδρασε μόνος του, ενώ η δικαστική απόφαση του 1999 έφερε στο προσκήνιο νέα ερωτήματα.
Η αποκάλυψη των εγγράφων θεωρείται καθοριστική για την περαιτέρω ιστορική διερεύνηση, αλλά και για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού προς τους θεσμούς. Παράλληλα, φέρνει στο φως τον ρόλο των υπηρεσιών ασφαλείας στην καταστολή κοινωνικών κινημάτων και εγείρει προβληματισμούς για τα όρια της κρατικής εξουσίας απέναντι στην ελευθερία του λόγου και της οργάνωσης.
Η αποχαρακτηρισμένη αλήθεια γύρω από τη δολοφονία του Martin Luther King Jr. αποκαλύπτει όχι μόνο τις σκιές μιας από τις σκοτεινότερες στιγμές της αμερικανικής ιστορίας, αλλά και τη βαθιά ανάγκη για διαφάνεια, δικαιοσύνη και συλλογική ιστορική μνήμη. Καθώς ιστορικοί, δημοσιογράφοι και ερευνητές μελετούν το νέο υλικό, ένα είναι βέβαιο: η μάχη για την αλήθεια συνεχίζεται.
