Τον Σεπτέμβριο του 2023, η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, γνωστή στους Αρμένιους ως Αρτσάχ, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας ανθρωπιστικής κρίσης, καθώς περίπου 120.000 Αρμένιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Η στρατιωτική επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν στις 19 Σεπτεμβρίου 2023 οδήγησε σε ταχεία κατάληψη της περιοχής, προκαλώντας μαζική έξοδο του αρμενικού πληθυσμού προς την Αρμενία.
Η ιστορική παρουσία των Αρμενίων στο Αρτσάχ χρονολογείται εδώ και 3.000 χρόνια. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές εξελίξεις και οι στρατιωτικές συγκρούσεις των τελευταίων δεκαετιών έχουν επηρεάσει δραματικά τη δημογραφική σύνθεση της περιοχής. Η σταδιακή βελτίωση των σχέσεων της Ρωσίας με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία άφησε τους Αρμένιους του Αρτσάχ απομονωμένους, με αποκορύφωμα την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν τον Σεπτέμβριο του 2023.
Μετά την κατάληψη, οι Αρμένιοι του Αρτσάχ, φοβούμενοι διώξεις και εθνοκάθαρση, εγκατέλειψαν μαζικά την περιοχή. Η αρμενική ηγεσία του Αρτσάχ ανακοίνωσε ότι όσοι επιθυμούν να φύγουν για την Αρμενία θα έχουν την ευκαιρία να το πράξουν, με τη συνοδεία της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης.
Βίντεο που ήρθε στη δημοσιότητα, δείχνει Αρμένιους να αποχαιρετούν τα εδάφη τους στο Αρτσάχ.
Η διεθνής κοινότητα αντέδρασε με ανησυχία στα γεγονότα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν και ζήτησε την επιβολή κυρώσεων, αν και η εφαρμογή τους παραμένει αβέβαιη. Παράλληλα, οργανώθηκαν διαδηλώσεις από Αρμένιους της διασποράς σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, εκφράζοντας την οργή τους για την υποκρισία της διεθνούς κοινότητας και την αδράνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η κατάσταση στο Αρτσάχ αποτελεί μια από τις πιο μακροχρόνιες και περίπλοκες συγκρούσεις στον κόσμο, με βαθιές ιστορικές ρίζες και σοβαρές ανθρωπιστικές επιπτώσεις. Η πρόσφατη κρίση υπογραμμίζει την ανάγκη για ειρηνικές λύσεις και σεβασμό των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκόμενων πληθυσμών.
