Η Ουάσινγκτον δηλώνει «χειρουργική ακρίβεια», ενώ η Τεχεράνη κάνει λόγο για έγκλημα κατά του διεθνούς δικαίου – τι δείχνουν οι πρώτες μετρήσεις για ραδιενέργεια και ποια είναι η διεθνής αντίδραση
Έπειτα από μια δραματική νύχτα επιθέσεων, ο παγκόσμιος χάρτης ασφαλείας αλλάζει μορφή: οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαπέλυσαν, για πρώτη φορά, άμεσες στρατιωτικές επιδρομές σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, πυροδοτώντας έντονη διεθνή ανησυχία. Παρά τους αρχικούς φόβους για διαρροή ραδιενέργειας, οι πρώτες μετρήσεις από ανεξάρτητους και κρατικούς οργανισμούς δείχνουν πως δεν υπάρχει ένδειξη επικίνδυνης μόλυνσης στο περιβάλλον.
Τριπλό χτύπημα σε Fordow, Natanz και Isfahan
Η αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ έλαβε χώρα τα ξημερώματα της Κυριακής, με στόχους τρία βασικά πυρηνικά συγκροτήματα στο Ιράν: το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού Fordow, το Natanz, το οποίο θεωρείται η καρδιά του πυρηνικού προγράμματος της χώρας, και το Isfahan, το οποίο διαθέτει μονάδες επεξεργασίας ουρανίου.
Η επίθεση πραγματοποιήθηκε από stealth βομβαρδιστικά B‑2 και υποβρύχια εξοπλισμένα με πυραύλους cruise, με ειδικές βόμβες διάσπασης θωρακίσεων (bunker-busters), σχεδιασμένες για υπόγειους στόχους. Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, οι επιθέσεις ήταν «ακριβείας», ώστε να πλήξουν τις υποδομές χωρίς να προκαλέσουν εκτεταμένη ραδιενεργή διαρροή.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε τις επιχειρήσεις «απόλυτα επιτυχημένες» και δήλωσε ότι «το Fordow πλέον δεν υφίσταται». Η Ουάσινγκτον υποστηρίζει πως δεν υπήρξαν απώλειες Αμερικανών στρατιωτών, ενώ όλα τα αεροσκάφη επέστρεψαν με ασφάλεια.
Ιρανική αντίδραση: «Καμία μόλυνση – αλλά βαριά παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας»
Η αντίδραση του Ιράν ήταν άμεση, πολυεπίπεδη και έντονα καταγγελτική. Το Ιρανικό Οργανισμό Πυρηνικής Ενέργειας ανακοίνωσε πως οι πρώτες μετρήσεις από τις γύρω περιοχές δεν κατέδειξαν κανένα σημάδι ραδιολογικής μόλυνσης. Στην επίσημη ανακοίνωσή του, τονίζεται πως:
«Δεν παρατηρήθηκε απολύτως καμία μεταβολή στα επίπεδα ραδιενέργειας, ούτε στη Fordow, ούτε στο Natanz, ούτε σε κατοικημένες περιοχές πλησίον αυτών».
Η ανακοίνωση ενισχύθηκε και από παρατηρήσεις τρίτων χωρών – όπως η Σαουδική Αραβία, που ανέφερε πως δεν καταγράφηκαν αυξήσεις ραδιενεργών ιχνών στον Περσικό Κόλπο, και πιο σημαντικά από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Ο IAEA επιβεβαίωσε ότι τα εξωτερικά επίπεδα ακτινοβολίας παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων, ενώ δεν εντοπίστηκαν ενδείξεις μαζικής διαρροής από τις πληγείσες εγκαταστάσεις.
Ωστόσο, το Ιράν δεν περιορίστηκε σε τεχνικές απαντήσεις. Ο Υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκίτσι κατηγόρησε την Ουάσινγκτον για πράξη επιθετικότητας και παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ τόνισε ότι το Ιράν «διατηρεί όλα τα νόμιμα δικαιώματα άμυνας» και επιφυλάσσεται για «ισχυρή απάντηση».
Πόσο μεγάλος ήταν ο κίνδυνος ραδιενεργής καταστροφής;
Αναλυτές επισημαίνουν ότι, σε αντίθεση με πυρηνικούς αντιδραστήρες, οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού όπως το Fordow και το Natanz δεν έχουν υψηλό κίνδυνο διαρροής ραδιενέργειας στον αέρα, εκτός αν προκληθεί φωτιά ή έκρηξη σε ειδικά αποθηκευμένα υλικά. Η πιθανότητα ευρείας ρύπανσης περιορίζεται κυρίως στο εσωτερικό των εγκαταστάσεων.
Αυτός ο κίνδυνος φαίνεται να έχει αποφευχθεί, τόσο λόγω της φύσης των στόχων όσο και της ακριβούς στόχευσης των βομβών. Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν τις επιδρομές ως «τεχνικά ριψοκίνδυνες αλλά με ελεγχόμενο αποτέλεσμα».
Η διεθνής κοινότητα σε αμηχανία – φόβοι για κλιμάκωση
Ο ΟΗΕ, η Ρωσία, η Κίνα, και αρκετά ευρωπαϊκά κράτη καταδίκασαν την ενέργεια ως επικίνδυνη για την περιφερειακή ασφάλεια, καλώντας σε άμεση αποκλιμάκωση. Παράλληλα, η Τεχεράνη έχει ήδη αναγγείλει πως θα απευθυνθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και θα κινηθεί νομικά, με στόχο να τεκμηριώσει παραβίαση της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT).
Εντός Ιράν, οι διαδηλώσεις πληθαίνουν, ενώ το κλίμα στο εσωτερικό της χώρας φορτίζεται καθημερινά, με τους πολίτες να ζητούν απαντήσεις, αλλά και αντεπίθεση.
Αν και προς το παρόν δεν διαφαίνεται άμεση απειλή από ραδιενεργό μόλυνση, η κίνηση των ΗΠΑ ανοίγει ένα νέο, πολύπλοκο και επικίνδυνο κεφάλαιο στις σχέσεις της Δύσης με τη Μέση Ανατολή. Η στρατηγική σημασία των πληγέντων εγκαταστάσεων και η έλλειψη διεθνούς συναίνεσης δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα, όπου η ισορροπία δυνάμεων αναδιαμορφώνεται βίαια.
Ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα, καθώς η γραμμή μεταξύ «χειρουργικής» επέμβασης και ανεξέλεγκτης σύγκρουσης γίνεται όλο και πιο θολή.
