Η Human Rights Watch (HRW) δημοσίευσε στις 8 Μαΐου μια εκτενή έκθεση 101 σελίδων με τίτλο «From Bad to Worse: The Deterioration of Media Freedom in Greece», στην οποία καταγγέλλει σοβαρή επιδείνωση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα από το 2019, όταν ανέλαβε την εξουσία η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η έκθεση βασίζεται σε συνεντεύξεις με 34 δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς και ειδικούς, και περιγράφει ένα περιβάλλον όπου η ανεξάρτητη δημοσιογραφία αντιμετωπίζει συστηματικές πιέσεις, παρακολουθήσεις, νομικές διώξεις και λογοκρισία.
Κύρια ευρήματα της έκθεσης:
- Παρακολουθήσεις και κατασκοπεία: Η HRW αναφέρεται στο σκάνδαλο του 2022 με το λογισμικό κατασκοπείας Predator, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την παρακολούθηση δημοσιογράφων και πολιτικών. Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) τέθηκε υπό τον άμεσο έλεγχο του πρωθυπουργού το 2019, γεγονός που ενίσχυσε τις ανησυχίες για πολιτική παρέμβαση στην παρακολούθηση.
- Καταχρηστικές αγωγές (SLAPPs): Τουλάχιστον 15 δημοσιογράφοι έχουν αντιμετωπίσει αγωγές ή νομικές απειλές που στοχεύουν στη φίμωση της κριτικής δημοσιογραφίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Γρηγόρης Δημητριάδης, ανιψιός του πρωθυπουργού και πρώην διευθυντής του γραφείου του, ο οποίος κατέθεσε αγωγές ζητώντας αποζημιώσεις εκατομμυρίων ευρώ από δημοσιογράφους που αποκάλυψαν το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων.
- Έλλειψη πολυφωνίας και ανεξαρτησίας: Η έκθεση επισημαίνει την υψηλή συγκέντρωση ιδιοκτησίας στα μέσα ενημέρωσης, με λίγους επιχειρηματίες να ελέγχουν μεγάλο μέρος του Τύπου και να διατηρούν στενές σχέσεις με την κυβέρνηση. Η κρατική διαφήμιση χρησιμοποιείται ως εργαλείο επιρροής, με ευνοϊκή μεταχείριση προς φιλοκυβερνητικά μέσα.
- Αυτολογοκρισία και φόβος: Πολλοί δημοσιογράφοι ανέφεραν ότι αποφεύγουν την κριτική κάλυψη λόγω φόβου για αντίποινα, ενώ κάποιοι σκέφτονται ακόμη και να εγκαταλείψουν τη χώρα. Η αυτολογοκρισία έχει γίνει κοινή πρακτική, υπονομεύοντας την ελευθερία του Τύπου.
Η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου και του κράτους δικαίου στην Ελλάδα.
Η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει τις κατηγορίες, χαρακτηρίζοντάς τες υπερβολικές και αβάσιμες. Ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης υποστηρίζει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στην ελευθερία του Τύπου και ότι οι επικρίσεις προέρχονται από πολιτικούς αντιπάλους.
Συστάσεις της HRW:
Η Human Rights Watch καλεί την ελληνική κυβέρνηση να:
- Τερματίσει τις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων και να διασφαλίσει την προστασία της ιδιωτικότητάς τους.
- Ενισχύσει την ανεξαρτησία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης και να διασφαλίσει τη διαφάνεια στην κατανομή της κρατικής διαφήμισης.
- Θεσπίσει νομοθεσία κατά των SLAPPs, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, για την προστασία των δημοσιογράφων από καταχρηστικές αγωγές.
- Διασφαλίσει την πολυφωνία και την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, περιορίζοντας τη συγκέντρωση ιδιοκτησίας και τις πολιτικές παρεμβάσεις.
Η HRW τονίζει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, καλώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει δράση για την υπεράσπιση των θεμελιωδών αξιών της.
