Μέσα σε ένα καθεστώς συνεχιζόμενης βίας, διεθνούς κατακραυγής και ανθρωπιστικής κρίσης, ένα νέο επεισόδιο διαμορφώνει την αφήγηση γύρω από τη Γάζα. Η ισραηλινή κυβέρνηση, με όχημα την κατηγορία ότι η Χαμάς ελέγχει την ανθρωπιστική βοήθεια που εισέρχεται στον παλαιστινιακό θύλακα, διέκοψε πρόσφατα —τουλάχιστον μερικώς— τη ροή βασικών αγαθών. Η αντίδραση όμως δεν άργησε να έρθει και ήταν ηχηρή. Ένας συνασπισμός επιφανών και ισχυρών παλαιστινιακών οικογενειών, με βαθιές ρίζες στην κοινωνική δομή της Γάζας, διέψευσε δημόσια τους ισχυρισμούς, αναδεικνύοντας μια νέα δυναμική στο εσωτερικό του πολιορκημένου πληθυσμού.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι απλώς ποιος ελέγχει τη βοήθεια, αλλά ποιος έχει την ηθική νομιμοποίηση να μιλάει εξ ονόματος του παλαιστινιακού λαού. Σε αυτό το άρθρο, φωτίζουμε όλες τις διαστάσεις της υπόθεσης.
Το Ισραήλ κατηγορεί: «Η Χαμάς ελέγχει τη βοήθεια»
Στις 26 Ιουνίου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ ανακοίνωσαν ότι η ισραηλινή κυβέρνηση εντόπισε αποδείξεις πως η Χαμάς παρεμβαίνει συστηματικά στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας. Βίντεο που κυκλοφόρησαν έδειχναν ένοπλους άνδρες πάνω σε φορτηγά του ΟΗΕ, ενώ ο ακροδεξιός υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ ζητούσε τον πλήρη αποκλεισμό της βοήθειας.
Στο επίκεντρο της ισραηλινής αφήγησης βρίσκεται η υπόθεση ότι η Χαμάς κατακρατεί, εμπορεύεται ή επιλεκτικά διανέμει αγαθά προκειμένου να ενισχύσει την επιρροή της στους πληθυσμούς που υποφέρει. Οι ανακοινώσεις αυτές συνέπεσαν με μια σειρά επιθέσεων και στρατιωτικών επιχειρήσεων που περιέπλεξαν την κατάσταση στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, όπου οι ανάγκες σε τρόφιμα, φάρμακα και νερό είναι πια απελπιστικές.
Η αντίδραση των παλαιστινιακών οικογενειών: «Δεν είναι η Χαμάς, είμαστε εμείς»
Απέναντι σε αυτή την αφήγηση, ένας σημαντικός κοινωνικός και πολιτικός πυλώνας της παλαιστινιακής κοινωνίας, η Ανώτατη Επιτροπή Υποθέσεων των Φυλών της Γάζας, αντέδρασε δυναμικά.
Η Επιτροπή, που εκπροσωπεί δεκάδες οικογένειες με ιστορικό βάθος, φυλετική επιρροή και τοπική εξουσία, δήλωσε ξεκάθαρα ότι η ανθρωπιστική βοήθεια ούτε ελέγχεται ούτε κατευθύνεται από τη Χαμάς. Αντίθετα, όπως υποστηρίζουν, έχουν συσταθεί τοπικές επιτροπές, συγκροτημένες από οικογενειακούς αρχηγούς, που επιβλέπουν, διανέμουν και προστατεύουν την είσοδο και διάθεση των αγαθών.
Σε δημόσια δήλωση, οι επικεφαλής των οικογενειών κατηγόρησαν το Ισραήλ για προπαγάνδα, επισημαίνοντας ότι τα βίντεο που παρουσιάστηκαν δείχνουν ένοπλους συνοδούς —μια πρακτική που εφαρμόστηκε για την αποτροπή λεηλασιών και όχι για λογαριασμό της Χαμάς.
Η παρέμβαση των οικογενειών δεν είναι απλώς μια διάψευση. Είναι μια στρατηγική διεκδίκηση ρόλου στη μετα-Χαμάς εποχή. Οι οικογένειες αυτές, που ιστορικά βρίσκονται σε συχνή αντιπαράθεση με πολιτικά κόμματα όπως η Φατάχ ή η Χαμάς, φαίνεται να επιθυμούν να τοποθετηθούν ως ουδέτερος, αξιόπιστος φορέας κοινωνικής σταθερότητας.
Πολλοί αναλυτές βλέπουν εδώ μια προσπάθεια των οικογενειών να ενισχύσουν τον κοινωνικό τους ρόλο και ίσως —με τη στήριξη διεθνών οργανισμών— να αναλάβουν θεσμική διαχείριση της βοήθειας, έξω από το πλαίσιο των ένοπλων οργανώσεων.
Στη σκιά αυτής της κόντρας: ο ρόλος των “Popular Forces”
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι πιο σύνθετη. Παράλληλα με τις οικογένειες και τη Χαμάς, μια τρίτη δύναμη έχει κάνει αισθητή την παρουσία της: οι λεγόμενες Popular Forces, μια οργάνωση που φέρεται να δρα με την έμμεση υποστήριξη του Ισραήλ.
Η οργάνωση αυτή, υπό τον Yasser Abu Shabab, έχει κατηγορηθεί από τον ΟΗΕ για αρπαγή φορτηγών ανθρωπιστικής βοήθειας, εκμετάλλευση του χάους και διασυνδέσεις με τοπικά εγκληματικά δίκτυα. Σε ένα πρόσφατο περιστατικό, 98 από τα 109 φορτηγά της UNRWA που εισήλθαν στη Γάζα εξαφανίστηκαν, με ευθύνες να αποδίδονται στις Popular Forces.
Αν και η οργάνωση επικαλείται ρόλο προστασίας απέναντι στη Χαμάς, η εμπλοκή της περιπλέκει την εικόνα: δεν είναι μόνο η Χαμάς που δρα, αλλά και παραστρατιωτικοί μηχανισμοί με υποστήριξη από το εξωτερικό.
Η διεθνής κοινότητα καλείται να τοποθετηθεί
Με φόντο τις εξελίξεις, οι οικογένειες της Γάζας ζητούν την αποστολή διεθνών παρατηρητών για τον έλεγχο της βοήθειας, τονίζοντας ότι δεν έχουν τίποτα να κρύψουν και επιθυμούν πλήρη διαφάνεια.
Παράλληλα, αρκετοί φορείς του ΟΗΕ επιβεβαιώνουν ότι η πρόσβαση σε βοήθεια παραμένει δραματικά περιορισμένη και ζητούν εκ νέου καθημερινές, ασφαλείς ροές βασικών αγαθών —χωρίς παρεμβάσεις από οποιαδήποτε οργάνωση ή κράτος.
Η υπόθεση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα δεν είναι απλά ένα ζήτημα διαχείρισης αποθεμάτων, αλλά αποτυπώνει τη βαθιά σύγκρουση για την κοινωνική, πολιτική και ηθική εξουσία σε έναν τόπο που καταρρέει. Οι ισχυρές οικογένειες της Γάζας, μακριά από το επίσημο πολιτικό σκηνικό, διεκδικούν πλέον ενεργό ρόλο ως θεματοφύλακες της κοινωνικής συνοχής και της αξιοπρέπειας του παλαιστινιακού λαού.
Σε μια στιγμή όπου η ανθρωπιστική καταστροφή γίνεται ολοένα και πιο αβάσταχτη, η αλήθεια για το τι συμβαίνει στη Γάζα είναι πιο σύνθετη απ’ όσο απεικονίζουν τα προπαγανδιστικά βίντεο ή οι απλουστευτικές δηλώσεις. Αντί να εστιάζει κανείς στο ποιος φταίει, ίσως ήρθε η ώρα η διεθνής κοινότητα να στηρίξει εκείνες τις δυνάμεις εντός της Γάζας που δείχνουν βούληση για διαφάνεια, διάλογο και ουσιαστική βοήθεια. Και αυτό το αίτημα —είτε προέρχεται από ισχυρές οικογένειες είτε από τον τελευταίο κάτοικο της Ράφα— είναι το πιο ανθρώπινο αίτημα από όλα.
