Η Δευτέρα σηματοδοτεί για πολλούς την επιστροφή στη ρουτίνα, τη δουλειά και τις καθημερινές μετακινήσεις. Στην Ελλάδα όμως, αυτή η πρώτη ημέρα της εβδομάδας φέρνει σχεδόν πάντα μαζί της ένα γνώριμο αλλά δυσάρεστο φαινόμενο: την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Σήμερα, 7 Ιουλίου, η εικόνα στους δρόμους των μεγάλων πόλεων – και κυρίως της Αθήνας – θυμίζει σκηνικό αστικής ασφυξίας, με μποτιλιαρίσματα, ατυχήματα, καθυστερήσεις και έντονη ταλαιπωρία για χιλιάδες οδηγούς και επιβάτες. Οι αιτίες είναι πολλές, από απροσεξία και δυσμενείς καιρικές συνθήκες έως τις διαχρονικές παθογένειες του κυκλοφοριακού σχεδιασμού.
Ας δούμε όμως αναλυτικά πού εντοπίζονται τα μεγαλύτερα προβλήματα σήμερα και ποια είναι τα νέα δεδομένα στη διαχείριση της κυκλοφορίας.
Η σημερινή μέρα ξεκίνησε με ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα στον Κηφισό, στο ύψος της Πέτρου Ράλλη. Τρία οχήματα ενεπλάκησαν σε καραμπόλα, με ένα εξ αυτών να ανατρέπεται. Η Πυροσβεστική απεγκλώβισε έναν οδηγό που είχε παγιδευτεί, ενώ η κίνηση στο σημείο παρέμεινε «παγωμένη» για περισσότερο από μία ώρα. Οι επιπτώσεις επεκτάθηκαν σε ολόκληρο τον οδικό άξονα, με καθυστερήσεις που ξεπερνούσαν τα 40 λεπτά στο ρεύμα ανόδου προς Λαμία. Παράλληλα, η Αττική Οδός, που λειτουργεί συνήθως ως εναλλακτική διαφυγή, παρουσίαζε και αυτή προβλήματα, καθώς η κίνηση είχε ήδη «φορτωθεί» από τις πρώτες πρωινές ώρες.
Στη λεωφόρο Κηφισίας, η κατάσταση ήταν ανάλογη. Από το Ψυχικό έως και το Μαρούσι, οι οδηγοί αντιμετώπισαν συνεχή ακινησία, με τα φανάρια να επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι παράδρομοι επίσης επιβαρύνθηκαν λόγω του εκτροπισμού της κίνησης από την κεντρική αρτηρία, οδηγώντας σε ένα ντόμινο καθυστερήσεων.
Αλλά και στη Θεσσαλονίκη, η εικόνα ήταν εξίσου δύσκολη. Η οδός Λαγκαδά, η Εγνατία και η περιφερειακή οδός είχαν μεγάλες ουρές οχημάτων, κυρίως λόγω του αυξημένου τουριστικού ρεύματος προς Χαλκιδική και των έργων βελτίωσης που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Οι νέες συνθήκες: Αυστηρότερος Κ.Ο.Κ. και τεχνολογία στους δρόμους
Σημαντικό στοιχείο της σημερινής επικαιρότητας είναι η επίσημη εφαρμογή του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.), ο οποίος φέρνει ριζικές αλλαγές. Από σήμερα:
- Η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση χωρίς hands-free ποινικοποιείται.
- Σε σοβαρά τροχαία με ευθύνη του οδηγού προβλέπεται ανάκληση άδειας έως και 10 χρόνια.
- Τα όρια ταχύτητας μειώνονται: 30 χλμ/ώρα σε στενούς αστικούς δρόμους και 50 χλμ/ώρα σε κεντρικές αρτηρίες.
- Τα πρόστιμα για παραβιάσεις διπλασιάζονται εφόσον υπάρξει υποτροπή εντός 12 μηνών.
Το Υπουργείο Μεταφορών φιλοδοξεί να μεταμορφώσει το οδικό τοπίο μέσω της ψηφιοποίησης και της τηλεματικής. Σε πιλοτική εφαρμογή, ξεκινά η εγκατάσταση «έξυπνων φαναριών» και αισθητήρων κίνησης στην Αθήνα, ενώ η Αττική Οδός σχεδιάζει ενοποιημένο σύστημα διαχείρισης ροής για τον συντονισμό της κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο.
Παρά τις τεχνολογικές και θεσμικές προσπάθειες, η καθημερινότητα δείχνει ότι τα προβλήματα δεν λύνονται εύκολα. Η αλόγιστη χρήση Ι.Χ., η ελλιπής κουλτούρα αστικής μετακίνησης, η καθυστέρηση στην επέκταση των ΜΜΜ και η πολεοδομική αναρχία συμβάλλουν σε ένα μόνιμο κυκλοφοριακό «έμφραγμα».
Ωστόσο, υπάρχουν και θετικές πρωτοβουλίες. Σημαντικοί αυτοκινητόδρομοι στην Αχαΐα και τη Βοιωτία εξοπλίζονται με σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, ενώ προβλέπεται σταδιακή αντικατάσταση στόλου ταξί και λεωφορείων με ηλεκτρικά μέσα. Επιπλέον, η λειτουργία εφαρμογών χαρτογράφησης σε πραγματικό χρόνο από ιδιώτες και το κράτος βοηθά στην εξομάλυνση της κυκλοφορίας.
Η σημερινή εικόνα της κυκλοφορίας στην Ελλάδα, με αποκορύφωμα το ατύχημα στον Κηφισό και το μποτιλιάρισμα σε Αθηναϊκούς και Θεσσαλονικιώτικους δρόμους, αναδεικνύει το διαχρονικό πρόβλημα του οδικού χάους. Όμως, η τεχνολογία, η αυστηροποίηση της νομοθεσίας και οι υποδομές φέρνουν μια ελπίδα για καλύτερες μέρες. Η χώρα καλείται να μεταβεί σε ένα νέο κυκλοφοριακό μοντέλο, όπου η ασφάλεια, η οργάνωση και ο σεβασμός στον δρόμο θα αποτελούν θεμέλια της αστικής καθημερινότητας.