Τα τελευταία χρόνια, η μηνιγγίτιδα επανέρχεται στο προσκήνιο ως σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία, προκαλώντας ανησυχία τόσο στους ειδικούς όσο και στο κοινό. Ενώ η πρόοδος της ιατρικής και τα εμβόλια έχουν μειώσει σημαντικά τα κρούσματα, οι νέες καταγραφές σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι ο κίνδυνος δεν έχει εξαλειφθεί.
Τι είναι η μηνιγγίτιδα;
Η μηνιγγίτιδα είναι μια σοβαρή φλεγμονή των μηνίγγων, των προστατευτικών μεμβρανών που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Μπορεί να προκληθεί από ιούς, βακτήρια, μύκητες ή παράσιτα, αλλά οι πιο επικίνδυνες μορφές είναι οι βακτηριακές, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές, ακόμη και θάνατο.
Οι πιο συχνές αιτίες της βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι:
- Μηνιγγιτιδόκοκκος (Neisseria meningitidis)
- Πνευμονιόκοκκος (Streptococcus pneumoniae)
- Αιμόφιλος της ινφλουένζας τύπου B (Hib)
Γιατί ανησυχούν οι ειδικοί;
Σε αρκετές χώρες, παρατηρείται αύξηση κρουσμάτων μηνιγγίτιδας, κυρίως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Η πανδημία COVID-19 και τα lockdowns οδήγησαν σε προσωρινή μείωση της εξάπλωσης της νόσου, αλλά με την επιστροφή στην κανονικότητα, τα περιστατικά δείχνουν ξανά ανοδική τάση.
Λόγω της πανδημίας, πολλοί εμβολιασμοί καθυστέρησαν ή παραμελήθηκαν, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός ανεμβολίαστων παιδιών και εφήβων, γεγονός που ευνοεί την εξάπλωση της νόσου.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται αύξηση στην αντοχή των βακτηρίων που προκαλούν μηνιγγίτιδα σε συγκεκριμένα αντιβιοτικά, δυσχεραίνοντας τη θεραπεία.
Η μηνιγγίτιδα μπορεί να εξαπλωθεί μέσω του αναπνευστικού συστήματος (βήχας, φτέρνισμα, φιλί, στενή επαφή). Οι χώροι όπου συνωστίζονται πολλοί άνθρωποι (π.χ. σχολεία, πανεπιστήμια, στρατόπεδα) ευνοούν τη διασπορά της.
Ποια είναι τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας;
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι ζωτικής σημασίας. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:
- Υψηλός πυρετός
- Έντονος πονοκέφαλος
- Δυσκαμψία αυχένα
- Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως)
- Ναυτία ή εμετός
- Αιμορραγικό εξάνθημα (ιδιαίτερα στη μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα)
- Αλλαγές στη συνείδηση, λήθαργος ή σπασμοί
Στα βρέφη, μπορεί να εμφανιστούν επιπλέον συμπτώματα όπως:
- Επίμονο κλάμα
- Υπνηλία ή αδυναμία αφύπνισης
- Διογκωμένη πηγή (το μαλακό σημείο στο κεφάλι του βρέφους)
Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα εξελίσσεται ταχύτατα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, γι’ αυτό η άμεση ιατρική παρέμβαση είναι κρίσιμη.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε;
Ο εμβολιασμός είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης. Τα βασικά εμβόλια κατά της μηνιγγίτιδας περιλαμβάνουν:
- Το MenACWY, που προστατεύει από τέσσερις τύπους μηνιγγιτιδόκοκκου (A, C, W, Y).
- Το MenB, που προστατεύει από τον μηνιγγιτιδόκοκκο τύπου B.
- Το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου και το Hib, που προλαμβάνουν άλλες μορφές βακτηριακής μηνιγγίτιδας.
Οι ειδικοί προτείνουν εμβολιασμό σε βρέφη, παιδιά, εφήβους και ευπαθείς ομάδες.
Η μετάδοση της μηνιγγίτιδας μπορεί να μειωθεί μέσω καλής υγιεινής:
- Πλύσιμο χεριών με σαπούνι, ειδικά μετά από επαφή με άρρωστα άτομα.
- Αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων (ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια).
- Κάλυψη στόματος και μύτης όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε.
- Αποφυγή στενής επαφής με άτομα που έχουν συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού.
Αν εμφανιστούν ύποπτα συμπτώματα, είναι κρίσιμο να αναζητηθεί ιατρική φροντίδα χωρίς καθυστέρηση. Η μηνιγγίτιδα μπορεί να επιδεινωθεί μέσα σε λίγες ώρες, καθιστώντας την άμεση θεραπεία απαραίτητη.
Η μηνιγγίτιδα παραμένει σοβαρή απειλή, αλλά μπορεί να προληφθεί με σωστή ενημέρωση, εμβολιασμό και προληπτικά μέτρα. Η επιστροφή της δεν πρέπει να προκαλεί πανικό, αλλά επαγρύπνηση, ιδιαίτερα όσον αφορά τα παιδιά, τους εφήβους και τις ευπαθείς ομάδες. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία σώζουν ζωές, ενώ ο εμβολιασμός παραμένει το ισχυρότερο όπλο μας στη μάχη κατά της νόσου.
