Η πρωτοβουλία της Ιταλίδας Πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι να δημιουργήσει κέντρα κράτησης μεταναστών στην Αλβανία αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια, θέτοντας σε αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητά της. Το σχέδιο, που ανακοινώθηκε το 2023, προέβλεπε τη μεταφορά έως και 36.000 ανδρών μεταναστών ετησίως σε δύο κέντρα επεξεργασίας ασύλου στη βόρεια Αλβανία, με στόχο την αποσυμφόρηση των ιταλικών κέντρων και την αποτροπή των μεταναστών από το να επιχειρούν επικίνδυνα θαλάσσια ταξίδια προς την Ιταλία.
Ωστόσο, το σχέδιο συνάντησε νομικές προκλήσεις. Τον Οκτώβριο του 2024, ιταλικό δικαστήριο αποφάσισε ότι οι πρώτοι μετανάστες που μεταφέρθηκαν στην Αλβανία δεν μπορούσαν να κρατηθούν εκεί, επικαλούμενο απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιοσύνης που απαιτεί μια χώρα να θεωρείται ασφαλής στο σύνολό της για να επιτρέπεται η επιστροφή μεταναστών. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο έκρινε ότι η Αίγυπτος και το Μπαγκλαντές, από όπου προέρχονταν οι μετανάστες, δεν πληρούσαν αυτό το κριτήριο, οδηγώντας στην επιστροφή των μεταναστών στην Ιταλία.
Η απόφαση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την κυβέρνηση Μελόνι, η οποία χαρακτήρισε την απόφαση “προκατειλημμένη” και ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προχωρήσει σε νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για να ξεπεράσει τα νομικά εμπόδια. Ωστόσο, οι επικριτές του σχεδίου επισημαίνουν ότι η εξωτερική ανάθεση της επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου σε τρίτες χώρες μπορεί να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και να δημιουργεί προηγούμενο για άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Επιπλέον, ανθρωπιστικές οργανώσεις εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στα κέντρα της Αλβανίας, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές για την αξιολόγηση της ευαλωτότητας των μεταναστών, πολλοί από τους οποίους έχουν υποστεί τραύματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Περισσότερες από δώδεκα οργανώσεις υγειονομικής περίθαλψης για μετανάστες κατήγγειλαν τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας ως παραβίαση του κώδικα ιατρικής δεοντολογίας.
Παρά τις προσπάθειες της ιταλικής κυβέρνησης να προωθήσει το σχέδιο ως μοντέλο για την Ευρώπη, τα νομικά και ηθικά ζητήματα που έχουν προκύψει θέτουν σε αμφισβήτηση τη βιωσιμότητά του. Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση μεταξύ της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας στην Ιταλία, καθώς και οι αντιδράσεις από ανθρωπιστικές οργανώσεις, υποδηλώνουν ότι το σχέδιο αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάρρευσή του.
