Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν ξεκίνησαν κρίσιμες συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης στο Μουσκάτ του Ομάν, με στόχο την αποκλιμάκωση των εντάσεων και την επίτευξη μιας νέας συμφωνίας.
Η Τεχεράνη επιδιώκει μια «πραγματική και δίκαιη» συμφωνία, απορρίπτοντας την πλήρη αποσυναρμολόγηση του πυρηνικού της προγράμματος. Είναι διατεθειμένη να επιστρέψει στα επίπεδα εμπλουτισμού ουρανίου του 2015, ζητώντας παράλληλα άρση των κυρώσεων, πρόσβαση σε δεσμευμένα κεφάλαια και τερματισμό της πίεσης στις εξαγωγές πετρελαίου της .
Η Ουάσινγκτον, μέσω του ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, τονίζει ότι η αποτροπή της απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν αποτελεί «κόκκινη γραμμή». Παράλληλα, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμβιβασμών, εφόσον υπάρξει επαληθεύσιμη συμμόρφωση από την ιρανική πλευρά .
Οι πρώτες επαφές χαρακτηρίστηκαν ως «παραγωγικές» από τον Ιρανό ΥΠΕΞ Αμπάς Αραγτσί, με τις δύο πλευρές να συμφωνούν στη συνέχιση των συνομιλιών στις 19 Απριλίου . Η ατμόσφαιρα περιγράφηκε ως εποικοδομητική, με την ελπίδα επίτευξης συμφωνίας που θα ενισχύσει την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια.
Παρά τις θετικές ενδείξεις, οι διαφορές παραμένουν σημαντικές. Το Ιράν απορρίπτει την πλήρη αποσυναρμολόγηση του προγράμματός του, ενώ οι ΗΠΑ απαιτούν αυστηρούς ελέγχους και περιορισμούς. Η αποτυχία των συνομιλιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω εντάσεις και πιθανή στρατιωτική εμπλοκή .
Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν στις 19 Απριλίου, με στόχο την επίτευξη μιας συμφωνίας που θα περιορίσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και θα άρει τις κυρώσεις. Η επιτυχία των διαπραγματεύσεων θα εξαρτηθεί από την προθυμία και των δύο πλευρών για συμβιβασμούς και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης.
Η διαπραγμάτευση ΗΠΑ-Ιράν που διεξάγεται στο Ομάν μπορεί να έχει καθοριστική σημασία για τη μελλοντική παγκόσμια ασφάλεια, για τους εξής λόγους:
Αποτροπή εξάπλωσης πυρηνικών όπλων
Εάν επιτευχθεί συμφωνία, θα υπάρξει αυστηρός έλεγχος στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, κάτι που θα μειώσει τον κίνδυνο:
- να αποκτήσει η Τεχεράνη πυρηνικά όπλα,
- να οδηγηθούν κι άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής σε κούρσα εξοπλισμών (π.χ. Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Ισραήλ),
- να ξεκινήσει μια νέα παγκόσμια αστάθεια, παρόμοια με την κρίση της Βόρειας Κορέας.
Μείωση γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή
Η περιοχή βρίσκεται ήδη σε ένταση λόγω:
- του πολέμου στη Γάζα,
- της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν μέσω “αντιπροσώπων”,
- της αστάθειας στον Λίβανο, τη Συρία και την Υεμένη.
Αν υπάρξει συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν, θα μειωθούν:
- οι στρατιωτικές συγκρούσεις μέσω τρίτων χωρών (proxy wars),
- οι επιθέσεις σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις,
- ο κίνδυνος ευρύτερου περιφερειακού πολέμου.
Ενεργειακή σταθερότητα
Το Ιράν είναι σημαντικός παραγωγός πετρελαίου. Η επιτυχία της συμφωνίας:
- μπορεί να οδηγήσει σε άρση κυρώσεων και αύξηση της εξαγωγής πετρελαίου,
- κάτι που θα ρίξει τις διεθνείς τιμές ενέργειας,
- με θετικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία και πληθωρισμό.
Διπλωματική επανεκκίνηση με το Ιράν
Μια επιτυχής διαπραγμάτευση μπορεί να σηματοδοτήσει:
- επαναφορά της πολυμερούς διπλωματίας στη Μέση Ανατολή,
- ενίσχυση των σχέσεων Ιράν-Δύσης,
- πιθανή εμπλοκή του Ιράν σε διεθνείς συνομιλίες για τη σταθερότητα στην περιοχή.
Κίνδυνος αποτυχίας και συνέπειες
Αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις:
- το Ιράν ενδέχεται να επιταχύνει το πυρηνικό του πρόγραμμα,
- οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ μπορεί να προχωρήσουν σε στρατιωτική δράση,
- αυξάνοντας τον κίνδυνο μεγάλης περιφερειακής ή και παγκόσμιας σύρραξης.
Αυτές οι συνομιλίες δεν είναι απλά διμερείς. Είναι ένας κρίσιμος κόμβος για την παγκόσμια ασφάλεια, την αποτροπή πολέμου και τη σταθερότητα στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη του πλανήτη.
