Η Μέση Ανατολή βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο μιας πρωτοφανούς κρίσης, μετά από μία σειρά σφοδρών και αλληλοδιάδοχων επιθέσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Οι δύο χώρες, με δεκαετίες γεωπολιτικής έντασης, πέρασαν από τη ρητορική και τις σκιώδεις συγκρούσεις σε μια ανοιχτή στρατιωτική σύγκρουση, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την ευρύτερη σταθερότητα της περιοχής — και ίσως ολόκληρου του πλανήτη.
Η Ισραηλινή επίθεση: Operation Rising Lion
Το ξημέρωμα της 13ης Ιουνίου, ο ουρανός πάνω από το Ιράν φώτισε από δεκάδες εκρήξεις. Η επιχείρηση «Rising Lion», όπως την ονόμασε το Ισραήλ, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη στρατιωτική επίθεση κατά του Ιράν από την εποχή του πολέμου Ιράν–Ιράκ. Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, συμμετείχαν πάνω από 200 μαχητικά αεροσκάφη και drones, τα οποία εξαπέλυσαν περισσότερα από 300 βλήματα ακριβείας σε στρατηγικούς στόχους σε όλη την ιρανική επικράτεια.
Οι κυριότεροι στόχοι της επίθεσης περιλάμβαναν πυρηνικές εγκαταστάσεις σε Νατάνζ, Φορντόου, Ισφαχάν και Αράκ — σημεία καίριας σημασίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Παράλληλα, βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές βάσεις των Φρουρών της Επανάστασης, θέσεις αντιαεροπορικής άμυνας και κατοικίες κορυφαίων στρατιωτικών και επιστημόνων. Στην επιχείρηση, σύμφωνα με ιρανικές πηγές, σκοτώθηκαν πάνω από 78 άτομα, μεταξύ αυτών οι σημαντικοί στρατιωτικοί διοικητές Hossein Salami, Mohammad Bagheri και Amir Ali Hajizadeh, καθώς και έξι επιστήμονες με ρόλο-κλειδί στο πυρηνικό πρόγραμμα.
Το Ισραήλ χαρακτήρισε την επίθεση “προληπτική και σωτήρια”, ισχυριζόμενο πως το Ιράν βρισκόταν “λίγες εβδομάδες μακριά από την κατασκευή πυρηνικού όπλου”. Όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, “ο κόσμος κοιμόταν πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα — εμείς αποφασίσαμε να την απενεργοποιήσουμε”.
Η Ιρανική ανταπόδοση: Operation True Promise III
Η απάντηση του Ιράν δεν άργησε. Λίγες ώρες μετά το τέλος της ισραηλινής επιδρομής, η Τεχεράνη εξαπέλυσε τη δική της μαζική αντίδραση με την επιχείρηση «True Promise III». Πάνω από 150 βαλλιστικοί πύραυλοι και 100 επιθετικά drone εκτοξεύτηκαν με στόχο ισραηλινές πόλεις, στρατιωτικές βάσεις και κρίσιμες υποδομές.
Οι πύραυλοι χτύπησαν περιοχές του Τελ Αβίβ, της Ιερουσαλήμ, της Χάιφα και της Νεγκέβ. Παρά την αναχαίτιση πολλών από τους πυραύλους από το ισραηλινό αντιπυραυλικό σύστημα Iron Dome και τα πιο σύγχρονα Arrow και David’s Sling, οι επιθέσεις προκάλεσαν σοβαρές ζημιές, τουλάχιστον τρεις νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Οι εικόνες από τα καταφύγια, τα συντρίμμια και τους τρομοκρατημένους πολίτες κατέκλυσαν τα διεθνή μέσα, υπενθυμίζοντας τη φρίκη του πολέμου που δεν κάνει διακρίσεις.
Μια κρίση με διεθνείς διαστάσεις
Η διεθνής κοινότητα αντέδρασε με έντονη ανησυχία. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, καλώντας και τις δύο πλευρές να σταματήσουν τις εχθροπραξίες. Ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε: «Η περιοχή κινδυνεύει να βυθιστεί σε ένα νέο, ανεξέλεγκτο πόλεμο. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να αποφευχθεί αυτό».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και δεν συμμετείχαν άμεσα στις επιθέσεις, υποστήριξαν ενεργά το Ισραήλ παρέχοντας αμυντική τεχνολογία και πληροφορίες. Ταυτόχρονα, προσπαθούν μέσω διπλωματικών διαύλων να αποκλιμακώσουν την κρίση, διατηρώντας ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας τόσο με την Ιερουσαλήμ όσο και με την Τεχεράνη.
Στον οικονομικό τομέα, η σύρραξη έχει ήδη προκαλέσει αναταραχή. Η τιμή του πετρελαίου κατέγραψε άλμα άνω του 10%, ενώ η διεθνής ναυσιπλοΐα στον Περσικό Κόλπο τελεί υπό απειλή. Οι αναλυτές προειδοποιούν για πιθανή ενεργειακή κρίση εάν οι συγκρούσεις επεκταθούν.
Η ισραηλινή κυβέρνηση επιθυμεί, όπως δηλώνει, να καταστρέψει την ικανότητα του Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και να αποκαταστήσει την αποτρεπτική της ισχύ στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, το Ιράν, βλέποντας την απώλεια σημαντικών στελεχών και εγκαταστάσεων, επιδιώκει να στείλει σαφές μήνυμα ότι παραμένει ισχυρός παίκτης, έτοιμος να απαντήσει με σθένος.
Ωστόσο, οι πραγματικοί κίνδυνοι βρίσκονται μπροστά μας. Το ενδεχόμενο εμπλοκής τρίτων δυνάμεων — όπως της Χεζμπολάχ, των Χούθι στην Υεμένη ή ακόμα και συμμαχικών κρατών — θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια γενικευμένη σύρραξη με παγκόσμιες συνέπειες. Παράλληλα, η εσωτερική αστάθεια σε Ιράν και Ισραήλ, οι πολιτικές πιέσεις και οι γεωστρατηγικές φιλοδοξίες κρατούν το θερμόμετρο της έντασης στα ύψη.
Η κρίση Ισραήλ – Ιράν δεν είναι απλώς ένα ακόμη επεισόδιο στην μακρά ιστορία της αντιπαλότητάς τους. Αντιθέτως, πρόκειται για μία δραματική καμπή με ενδεχόμενες επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι στρατιωτικές επιλογές που έγιναν οδηγούν σε επικίνδυνα μονοπάτια, με την ανθρωπότητα να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα.
Η διπλωματία οφείλει να κινηθεί πιο γρήγορα από τους πυραύλους, προκειμένου να προλάβει μια σύγκρουση που ενδέχεται να αλλάξει ριζικά την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή — και όχι μόνο.
