Οι ψηφιακές συναλλαγές έχουν κάνει τη ζωή μας ευκολότερη: με ένα «κλικ» στέλνουμε χρήματα σε φίλους, στηρίζουμε τα παιδιά μας ή δεχόμαστε δώρα γάμου σε τραπεζικό λογαριασμό. Ωστόσο, η ευκολία κρύβει και παγίδες. Η ΑΑΔΕ «βλέπει» πλέον σχεδόν όλες τις κινήσεις, από απλές μεταφορές μέσω IRIS μέχρι μεγαλύτερα εμβάσματα, και μπορεί να τις αντιμετωπίσει ως δωρεές, γονικές παροχές ή ακόμη και ως εισόδημα, αν δεν τεκμηριώνεται σωστά η προέλευση και ο λόγος της πίστωσης.
Πότε μια μεταφορά θεωρείται «δωρεά» ή «γονική παροχή»
Κάθε περιουσιακό στοιχείο που μεταβιβάζεται χωρίς αντάλλαγμα –και τα χρηματικά ποσά ανήκουν εδώ– υπόκειται καταρχήν σε φόρο δωρεάς/γονικής παροχής. Η κατάταξη και ο φόρος εξαρτώνται από τη συγγενική σχέση δωρητή–δωρεοδόχου (Α’, Β’, Γ’ κατηγορία συγγένειας). Σημαντικό: ο χρόνος φορολογίας για ποσά σε χρήμα είναι ο χρόνος παράδοσης/πίστωσης, ενώ η δήλωση υποβάλλεται πριν από συμβολαιογραφικό έγγραφο (αν υπάρχει) ή, όταν δεν υπάρχει, μέσα σε 6 μήνες από την παράδοση του ποσού. Η υποβολή γίνεται πλέον και ψηφιακά μέσω myPROPERTY.
Τι αλλάζει για τους στενούς συγγενείς (Α’ κατηγορία): Μετά τον ν. 4839/2021 και τις σχετικές οδηγίες, οι χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές από γονείς σε τέκνα, μεταξύ συζύγων ή με σύμφωνο συμβίωσης, κ.ά., είναι αφορολόγητες μέχρι 800.000 €, εφόσον γίνονται τεκμηριωμένα μέσω τραπεζικού ιδρύματος. Για το ποσό πάνω από 800.000 € επιβάλλεται φόρος 10%. Για Β’ κατηγορία, η χρηματική δωρεά φορολογείται 20%, και για Γ’ κατηγορία 40%. AADE+1
Προσοχή: το αφορολόγητο δεν λειτουργεί «αυτόματα». Αν δεν τηρηθεί τραπεζική ροή ή δεν γίνει η δέουσα δήλωση, η φορολόγηση μπορεί να «ξεκινήσει από το πρώτο ευρώ».
IRIS & μικρομεταφορές μεταξύ φίλων: πότε «χτυπά καμπανάκι»
Το IRIS έχει εκτοξευθεί σε χρήση για μοιρασμένα έξοδα (φαγητό, ταξί, λογαριασμοί). Όμως η συχνή πίστωση λογαριασμού με επαναλαμβανόμενα ποσά (π.χ. 300–400 €) χωρίς καθαρή αιτιολογία μπορεί να εγείρει ελέγχους για άτυπη επαγγελματική δραστηριότητα ή «άγνωστη προέλευση» και να θεωρηθεί φορολογητέο εισόδημα. Οι αρχές και οι φοροτεχνικοί συστήνουν να γράφετε πάντα σαφή αιτιολογία (π.χ. «μοίρασμα λογαριασμού – εστιατόριο», «δώρο γενεθλίων», «επιστροφή δανείου») και, για μεγαλύτερα ποσά, να κρατάτε αποδεικτικά/λογαριασμούς.
Παράλληλα, έχουν ανακοινωθεί αλλαγές στα όρια χρήσης του IRIS (π.χ. αύξηση ημερήσιου ορίου), που ενισχύουν τη χρήση του από ιδιώτες. Αυτό δεν αλλάζει τον φορολογικό κανόνα: η αιτιολόγηση και η τεκμηρίωση των μεταφορών παραμένουν κρίσιμες.
Δώρα γάμου: Τι ισχύει και πώς τα «περνάτε» σωστά
Τα χρηματικά δώρα γάμου λογίζονται κατ’ αρχήν ως δωρεές. Η πρακτική που προτείνουν φοροτεχνικοί και που έχει γίνει δεκτή σε υποθέσεις ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) είναι:
- στην αιτιολογία κατάθεσης να αναγράφεται «δώρο γάμου»,
- οι καταθέσεις να συνδέονται χρονικά με την ημερομηνία του γάμου (πιο κοντά γίνεται, τόσο καλύτερα),
- να διατηρείται λίστα καλεσμένων/προσκεκλημένων και σχετικά παραστατικά (π.χ. βεβαίωση γάμου).
Υπάρχει και παλαιότερη διοικητική οδηγία (ΠΟΛ.1033/2013) που αναφέρει ενδεικτική χρονική περίμετρο ελέγχου (καταθέσεις έως δύο μήνες πριν και έναν μήνα μετά τον γάμο), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι καταθέσεις εκτός αυτού του διαστήματος φορολογούνται αυτομάτως· απλώς ο έλεγχος γίνεται αυστηρότερος.
Κρίσιμο σημείο: Αν τα δώρα γάμου πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τεκμηρίων ή για αγορά περιουσιακού στοιχείου, για να θεωρηθούν «νόμιμα κεφάλαια» μπορεί να απαιτηθεί δήλωση δωρεάς και καταβολή τυχόν φόρου, ανάλογα με τον βαθμό συγγένειας κάθε δωρητή (π.χ. φίλοι = Γ’ κατηγορία). Σε πρόσφατες υποθέσεις, η ΔΕΔ έκανε δεκτή την προέλευση ποσών ως δώρα γάμου όταν υπήρχαν επαρκές αποδεικτικό υλικό και συνέπεια στα στοιχεία.
Κοινός λογαριασμός & «προσαύξηση περιουσίας»
Καταθέσεις σε κοινούς λογαριασμούς χωρίς τεκμηρίωση μπορεί να θεωρηθούν γονικές παροχές (π.χ. όταν το παιδί αντλεί χρήματα που κατέθεσαν οι γονείς) ή δωρεές μεταξύ συνδικαιούχων. Εάν, γενικά, εντοπιστούν πιστώσεις αγνώστου προέλευσης, ο έλεγχος μπορεί να τις χαρακτηρίσει «προσαύξηση περιουσίας» και να τις φορολογήσει ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα (33%), εκτός αν ο φορολογούμενος αποδείξει την πραγματική, νόμιμη και αφορολόγητη πηγή. Πρόσφατες αποφάσεις της ΔΕΔ δείχνουν ότι ακόμη και μικροποσά χωρίς επαρκή αιτιολόγηση επιβαρύνουν τον ελεγχόμενο.
Πρακτικός οδηγός: Πώς να προφυλαχθείτε
A. Να χρησιμοποιείτε πάντα τραπεζικό κανάλι
Για δωρεές/γονικές παροχές που θέλετε να είναι καλυμμένες (ιδίως στην Α’ κατηγορία με το αφορολόγητο των 800.000 €), η ροή πρέπει να είναι μέσω τράπεζας. Μετρητά «στο χέρι» δυσκολεύουν την απόδειξη και μπορεί να ακυρώσουν το αφορολόγητο.
B. Να υποβάλλετε δήλωση όπου απαιτείται – και στην ώρα της
Όταν δεν υπάρχει συμβολαιογραφική πράξη, η δήλωση δωρεάς/γονικής παροχής υποβάλλεται εντός 6 μηνών από την παράδοση του ποσού (ψηφιακά μέσω myPROPERTY ή στην αρμόδια ΔΟΥ).
C. Να γράφετε πάντοτε καθαρή αιτιολογία στη μεταφορά
Στις μεταφορές IRIS/τραπεζικές: «μοίρασμα λογαριασμού – εστιατόριο», «δώρο γάμου», «οικογενειακή ενίσχυση – γονική παροχή», «επιστροφή άτοκου δανείου (ημ/νία)». Η περιγραφή βοηθά να συνδεθεί η πίστωση με πραγματικό γεγονός.
D. Να κρατάτε αποδεικτικά
Αποδείξεις εστιατορίων/λογαριασμών, αντίγραφα συνομιλιών/προσκλήσεων γάμου, λίστα καλεσμένων, βεβαίωση τέλεσης γάμου, καταστάσεις κίνησης λογαριασμών, ενδεχομένως ιδιωτικό συμφωνητικό αν πρόκειται για δάνειο και όχι δωρεά. Σε ελέγχους, το βάρος απόδειξης είναι στον φορολογούμενο.
E. Να αποφεύγετε «κυκλικές» ή «σπαστές» μεταφορές
Μεταφορές μέσω τρίτων για να φτάσει το ποσό στον τελικό δικαιούχο, ή «σπάσιμο» ποσών σε πολλές μικρές κινήσεις, μπορεί να θεωρηθούν ένδειξη καταστρατήγησης και να μπλέξουν την υπόθεση.
F. Δώρα γάμου: συγχρονίστε τις καταθέσεις
Κάντε τις καταθέσεις κοντά στην ημερομηνία του γάμου και με σαφή αιτιολογία. Αν τα ποσά θα χρησιμοποιηθούν ως «νόμιμο κεφάλαιο» (π.χ. για αγορά κατοικίας), συζητήστε με τον λογιστή σας για δήλωση δωρεάς ανά δωρητή.
G. Κοινός λογαριασμός: τεκμηριώστε την προέλευση
Αν τροφοδοτείται από πρόσωπα που δεν είναι ο νόμιμος εισοδηματίας του λογαριασμού, προνοήστε για στοιχεία που αποδεικνύουν αν πρόκειται για γονική παροχή/δωρεά ή για επιστροφή δαπάνης. Διαφορετικά, ο έλεγχος μπορεί να το δει ως «αδικαιολόγητη πίστωση».
Συχνά ερωτήματα
Είναι «ασφαλή» τα μικρά ποσά;
Όχι από μόνα τους. Το λογισμικό της ΑΑΔΕ ανιχνεύει ακόμη και πολύ μικρές πιστώσεις. Αν δεν τεκμηριώνονται, μπορεί να χαρακτηρισθούν «προσαύξηση περιουσίας»· σε υπόθεση που κρίθηκε στη ΔΕΔ εξετάστηκαν πιστώσεις από 60 € έως 1.000 €.
Αν βοηθώ τακτικά το παιδί μου με IRIS;
Στην Α’ κατηγορία υπάρχει το πλαίσιο των 800.000 € (με τραπεζική ροή και δήλωση). Αν όμως γίνονται συχνές μικροπιστώσεις χωρίς δήλωση ή σαφή αιτιολογία, ο έλεγχος μπορεί να τις δει ως γονική παροχή που πρέπει να δηλωθεί – διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος να χαρακτηριστούν «άγνωστης προέλευσης».
Μπορούν μεταφορές μεταξύ φίλων να θεωρηθούν εισόδημα;
Αν είναι συστηματικές και χωρίς προφανή αιτία (π.χ. μοιρασμένα έξοδα), υπάρχει κίνδυνος. Γράφετε αιτιολογία και κρατάτε αποδεικτικά.
Τι γίνεται αν με καλέσουν σε έλεγχο για καταθέσεις;
Θα σας ζητηθεί να τεκμηριώσετε την προέλευση (αποδείξεις, κινήσεις, δηλώσεις δωρεάς/γονικής παροχής, κ.λπ.). Αν δεν πείσετε, το ποσό μπορεί να φορολογηθεί ως εισόδημα (33% σήμερα) λόγω «προσαύξησης περιουσίας».
Το «έμβασμα αγάπης» δεν χρειάζεται να καταλήγει σε φορολογικό πονοκέφαλο. Ο κανόνας είναι απλός: τραπεζική διαδρομή, σωστή αιτιολογία, έγκαιρη δήλωση όπου απαιτείται και αρχεία που μένουν. Για γονικές ενισχύσεις υπάρχει γενναίο αφορολόγητο –αρκεί να τηρηθούν οι τύποι– ενώ για IRIS και δώρα γάμου η διαφάνεια είναι το κλειδί. Με λίγη πρόνοια και συμβουλή λογιστή όταν χρειάζεται, οι ψηφιακές συναλλαγές μένουν αυτό που πρέπει να είναι: βολικές, γρήγορες και ασφαλείς.
Σημείωση: Τα παραπάνω είναι ενημερωτικού χαρακτήρα και δεν υποκαθιστούν εξατομικευμένη λογιστική/νομική συμβουλή. Αν σκοπεύετε να κάνετε σημαντικές μεταφορές ή να χρησιμοποιήσετε ποσά για κάλυψη τεκμηρίων/αγορές, μιλήστε με τον λογιστή σας για τη σωστή δήλωση και τα κατάλληλα δικαιολογητικά.
