Ένα νέο κεφάλαιο στην παγκόσμια τεχνολογική γεωπολιτική
Σε μια εποχή όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ρυθμό και επηρεάζει κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας — από την εκπαίδευση και την εργασία έως τη στρατιωτική στρατηγική και την υγειονομική περίθαλψη — η ανάγκη για παγκόσμια διακυβέρνηση είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η Κίνα, με βλέμμα στραμμένο στην ενίσχυση της επιρροής της και στην προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου συνεργασίας, πρότεινε την ίδρυση ενός διεθνούς οργανισμού για τη συνεργασία στην AI, φιλοδοξώντας να αλλάξει τους παγκόσμιους κανόνες του παιχνιδιού.
Η πρόταση ανακοινώθηκε από τον Κινέζο Πρωθυπουργό Li Qiang, στο πλαίσιο του World Artificial Intelligence Conference (WAIC) που διεξήχθη στη Σαγκάη στις 26 Ιουλίου. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που δεν περιορίζεται στην τεχνολογία: αποτελεί ένα στρατηγικό βήμα με γεωπολιτικές προεκτάσεις και διεθνείς φιλοδοξίες.
Το περιεχόμενο της πρότασης
Ο Πρωθυπουργός Li παρουσίασε με σαφήνεια την κινεζική πρόταση: τη δημιουργία ενός παγκόσμιου οργανισμού συνεργασίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ο οποίος θα ενισχύσει την ανταλλαγή γνώσης, θα επιταχύνει την τεχνολογική καινοτομία και κυρίως, θα δημιουργήσει ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο διακυβέρνησης. Η Κίνα, όπως τόνισε, επιθυμεί να δει μια AI που υπηρετεί ολόκληρη την ανθρωπότητα και όχι μόνο τις ισχυρές οικονομίες ή τις μεγάλες πολυεθνικές.
Η πρόταση περιλαμβάνει τα εξής βασικά σημεία:
- Καθιέρωση διεθνούς συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, ερευνητικών ινστιτούτων και επιχειρήσεων.
- Συντονισμός πολιτικών για την ηθική χρήση της AI και την αποτροπή μονοπωλιακής κυριαρχίας.
- Προώθηση της τεχνολογικής δικαιοσύνης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη των χωρών του Παγκόσμιου Νότου.
- Δημιουργία ανοικτών και διαφανών πλατφορμών συνεργασίας, ανοιχτού λογισμικού (open-source), ψηφιακής υποδομής και νέων κόμβων έρευνας.
Μάλιστα, προτάθηκε η Σαγκάη ως έδρα του νέου οργανισμού, δίνοντας στην πόλη έναν ακόμη ρόλο ως παγκόσμιο τεχνολογικό κόμβο.
Η παρέμβαση Li Qiang δεν ήταν απλώς τεχνοκρατική· συνοδεύτηκε από σαφή υπονοούμενα για τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών και των Δυτικών χωρών, οι οποίες, όπως σημείωσε, έχουν δημιουργήσει έναν άνισο «τεχνολογικό ανταγωνισμό» μέσω εξαγωγικών περιορισμών και ελέγχου κρίσιμων πόρων (όπως τα chips και οι ταλαντούχοι προγραμματιστές).
Ο Κινέζος Πρωθυπουργός επικαλέστηκε την ανάγκη αποφυγής μιας AI που θα είναι “προνόμιο λίγων” και κάλεσε όλες τις χώρες να εργαστούν προς μια πιο συμμετοχική και δημοκρατική προσέγγιση της τεχνολογίας. Με τον τρόπο αυτό, η Κίνα επιχειρεί να τοποθετήσει τον εαυτό της ως παγκόσμιο ρυθμιστικό εταίρο σε έναν τομέα που ως τώρα κυριαρχείται από τη Δύση.
Ταυτόχρονα με την ομιλία, η κινεζική κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα ένα “Action Plan” για την παγκόσμια διακυβέρνηση της AI, το οποίο περιλαμβάνει:
- Ανάπτυξη διεθνών στάνταρ και ηθικών κανόνων για τη χρήση της AI.
- Ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ συστημάτων διαφορετικών χωρών.
- Στήριξη σε αναδυόμενες οικονομίες για την υιοθέτηση τεχνολογιών AI με δικαιοσύνη και βιωσιμότητα.
- Συνεργασία με ήδη υπάρχοντες θεσμούς όπως ο ΟΗΕ και προσπάθεια για μια “πολυμερή” διακυβέρνηση.
Ο στόχος, σύμφωνα με τον Li Qiang, δεν είναι να ανταγωνιστεί η Κίνα άλλες πρωτοβουλίες όπως η Global Partnership on AI (GPAI) που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., αλλά να δημιουργηθεί μια εναλλακτική πλατφόρμα που θα στηρίζεται στην ισότητα, την τεχνολογική κυριαρχία και την προσβασιμότητα για όλους.
Οι διεθνείς αντιδράσεις και τα ερωτήματα που γεννώνται
Η πρόταση της Κίνας έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή: καθώς πολλές χώρες προσπαθούν να ρυθμίσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη, άλλες ανησυχούν για την εκτροπή της χρήσης της προς αυταρχικούς σκοπούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και δεν έχουν απαντήσει επισήμως, πιθανότατα θα δουν με σκεπτικισμό μια τέτοια κινεζοκεντρική πρωτοβουλία.
Το ερώτημα που εγείρεται είναι: μπορεί πράγματι να υπάρξει ενιαίος παγκόσμιος οργανισμός για την AI σε έναν κόσμο γεμάτο γεωπολιτικές εντάσεις; Ή μήπως θα δούμε έναν τεχνολογικό διπολισμό, όπου διαφορετικοί κανόνες θα ισχύουν σε Δύση και Ανατολή;
Μια πρόταση που σπέρνει σπόρους για το μέλλον
Η κίνηση της Κίνας για τη δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού συνεργασίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απλώς μια πολιτική εξαγγελία — είναι μια πρόσκληση σε έναν νέο κόσμο, όπου η τεχνολογία δεν θα είναι εργαλείο ηγεμονίας, αλλά γέφυρα συνεργασίας.
Απομένει να φανεί αν η διεθνής κοινότητα θα απαντήσει θετικά ή αν η πρόταση θα αποτελέσει άλλο ένα επεισόδιο στον ανταγωνισμό Κίνας–Δύσης. Το μόνο σίγουρο είναι πως η AI πλέον δεν αποτελεί μόνο θέμα επιστημονικής εξέλιξης, αλλά πεδίο στρατηγικών διεκδικήσεων, ισχύος και πολιτικής επιρροής.
Η επόμενη μέρα της Τεχνητής Νοημοσύνης ίσως ξεκινάει τώρα — και η Κίνα δηλώνει έτοιμη να κρατήσει την πένα.
