Η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος δεν είναι μια απλή διπλωματική πράξη – είναι μια βαθιά πολιτική δήλωση με παγκόσμιες προεκτάσεις. Εδώ και δεκαετίες, το παλαιστινιακό ζήτημα παραμένει στο επίκεντρο των διεθνών σχέσεων, συγκεντρώνοντας τη συμπάθεια, την αλληλεγγύη, αλλά και την αμηχανία των μεγάλων δυνάμεων. Ποια είναι όμως η ιστορία της αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους και ποιοι είναι αυτοί που τόλμησαν να το αναγνωρίσουν παρά τις αντιδράσεις; Η σημερινή γεωπολιτική σκακιέρα αποτυπώνει έναν κόσμο που αλλάζει, καθώς όλο και περισσότερα κράτη παίρνουν θέση. Η πιο πρόσφατη, και ιδιαίτερα συμβολική, εξέλιξη; Η ανακοίνωση του Εμμανουέλ Μακρόν ότι η Γαλλία θα αναγνωρίσει επίσημα την Παλαιστίνη τον Σεπτέμβριο του 2025.
Η απαρχή της κρατικής αξίωσης
Η ιστορία ξεκινά το 1988, όταν η Παλαιστινιακή Απελευθερωτική Οργάνωση (PLO), σε σύνοδο στο Αλγέρι, ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης. Η ανακήρυξη αφορούσε τα εδάφη της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Μέσα σε λίγους μήνες, 78 κράτη – κυρίως του αναπτυσσόμενου κόσμου και του Ανατολικού Μπλοκ – έσπευσαν να αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος.
Ωστόσο, η αναγνώριση αυτή δεν συνοδεύτηκε από κυριαρχία επί του εδάφους ή συμφωνία με το Ισραήλ. Η πραγματική πολιτική υπόσταση της Παλαιστινιακής Αρχής (PA), όπως δημιουργήθηκε μέσα από τις Συμφωνίες του Όσλο (1993-95), περιορίστηκε σε διοικητικό έλεγχο σε τμήματα της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Η οντότητα παρέμεινε πολιτικά «στο μεταίχμιο» — ούτε πλήρες κράτος, ούτε απλώς μια αυτόνομη περιοχή.
Το χρονικό της αναγνώρισης
Από το 1988 έως σήμερα, συνολικά 147 κράτη του κόσμου έχουν αναγνωρίσει επισήμως το κράτος της Παλαιστίνης. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 76% των κρατών–μελών του ΟΗΕ. Ο παγκόσμιος χάρτης των αναγνωρίσεων περιλαμβάνει τις περισσότερες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αλλά λιγότερες από την Ευρώπη και σχεδόν καμία από τη Δυτική Συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Το 2012, η Παλαιστίνη απέκτησε το καθεστώς του «μη-μέλους κράτους παρατηρητή» στον ΟΗΕ — μια πράξη με σημαντικό συμβολισμό αλλά περιορισμένη νομική ισχύ. Το 2014, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο αναγνώρισε την Παλαιστίνη ως κράτος για σκοπούς προσφυγής, γεγονός που της επέτρεψε να καταγγέλλει εγκλήματα πολέμου. Ωστόσο, ούτε αυτό αρκούσε για την πλήρη εδραίωση της διεθνούς κρατικής υπόστασης.
Το 2024 αποτέλεσε σημείο καμπής. Τρεις χώρες της Δυτικής Ευρώπης —η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Νορβηγία— ανακοίνωσαν από κοινού την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτος, κάνοντας λόγο για «ανάγκη δικαιοσύνης και πολιτικής εξισορρόπησης». Η Ισπανία μάλιστα εγκαινίασε παλαιστινιακή πρεσβεία στη Μαδρίτη, ενώ Ιρλανδοί και Νορβηγοί αξιωματούχοι τόνισαν ότι το βήμα αυτό επιδιώκει την ενίσχυση της λύσης των δύο κρατών.
Η αντίδραση του Ισραήλ υπήρξε έντονη: ανάκληση πρεσβευτών, διακοπή διπλωματικών επαφών και καταγγελίες περί «νομιμοποίησης της τρομοκρατίας».
Η ιστορική απόφαση της Γαλλίας
Η πιο ηχηρή απόφαση ήρθε όμως από τη Γαλλία. Στις 24 Ιουλίου, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε δημοσίως πως το Παρίσι θα αναγνωρίσει επισήμως το κράτος της Παλαιστίνης τον Σεπτέμβριο του 2025, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Πρόκειται για τη πρώτη χώρα του G7 που προβαίνει σε τέτοια κίνηση.
Ο Μακρόν υποστήριξε ότι η αναγνώριση είναι «αναγκαία για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή» και πρόσθεσε ότι η Γαλλία «δεν μπορεί πλέον να παρακολουθεί αδρανής τη διαιώνιση της αδικίας». Η απόφαση της Γαλλίας εκλήφθηκε ως πράξη γενναιότητας αλλά και πολιτικού ρίσκου. Οι ΗΠΑ επέκριναν ανοιχτά την κίνηση, το Ισραήλ έκανε λόγο για «ιστορικό λάθος», ενώ η Παλαιστινιακή Αρχή και αρκετά κράτη του Αραβικού Κόσμου χαρακτήρισαν την απόφαση «ιστορική» και «ελπιδοφόρα».
Πού βρισκόμαστε σήμερα
Σήμερα, η Παλαιστίνη διαθέτει:
- Πρεσβείες σε περισσότερες από 90 χώρες.
- Εκπροσώπηση σε διεθνείς οργανισμούς όπως η UNESCO, το ICC και η Interpol.
- Αναγνώριση από όλα τα μέλη του Αραβικού Συνδέσμου, του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και μεγάλο μέρος της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Ωστόσο, σημαντικές χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Αυστραλία παραμένουν επιφυλακτικές, υποστηρίζοντας ότι η αναγνώριση θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ.
Η αναγνώριση της Παλαιστίνης δεν είναι απλώς μια νομική πράξη — είναι μια πολιτική τοποθέτηση, μια πράξη συμπαράστασης ή στρατηγικού υπολογισμού, ανάλογα με την οπτική γωνία. Το ρεύμα υπέρ της αναγνώρισης αυξάνεται σταθερά, με νέες χώρες να εντάσσονται κάθε χρόνο σε αυτή την παγκόσμια «ψηφοφορία». Η απόφαση της Γαλλίας ίσως λειτουργήσει ως ντόμινο για άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή ακόμη και για τη δημιουργία ενός συλλογικού ευρωπαϊκού μετώπου.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν η Παλαιστίνη θα αναγνωριστεί πλήρως, αλλά πότε και με ποιο κόστος για τη διεθνή τάξη. Η ιστορία συνεχίζει να γράφεται — και κάθε νέα αναγνώριση αποτελεί ένα κεφάλαιο που δίνει πνοή σε έναν λαό που αγωνίζεται εδώ και δεκαετίες για την πολιτική του αυθυπαρξία.
