Είναι το νερό ποτέ αυτονόητο; Στην καθημερινότητά μας το θεωρούμε δεδομένο: ανοίγουμε τη βρύση και τρέχει. Όμως πίσω από αυτή την απλότητα κρύβεται ένα πολύπλοκο σύστημα υδροδότησης που βασίζεται σε ταμιευτήρες, φράγματα και καιρικές ισορροπίες. Τους τελευταίους μήνες, τα σημάδια κόπωσης αυτού του συστήματος είναι εμφανή. Η Αττική —η μεγαλύτερη πληθυσμιακά περιφέρεια της χώρας— παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία την πτώση των υδάτινων αποθεμάτων της, καθώς οι βασικές δεξαμενές που την τροφοδοτούν «αδειάζουν» με ρυθμό που προβληματίζει ειδικούς και αρχές.
Η περίπτωση του φράγματος του Μόρνου, που αποτελεί τον πυλώνα του συστήματος ύδρευσης, είναι αποκαλυπτική. Μπροστά στα μάτια μας ξετυλίγεται μια αργή αλλά σταθερή υποχώρηση του φυσικού μας αποθέματος νερού — και μαζί της, μια πρόκληση που δοκιμάζει τα όρια της πολιτικής, της επιστήμης και της ατομικής ευθύνης.
Η καρδιά της υδροδότησης: Το φράγμα του Μόρνου στεγνώνει
Ο Μόρνος, από τη δεκαετία του 1980, αποτελεί τον κεντρικό υδροδοτικό πυλώνα για την Αττική. Σήμερα, όμως, οι εικόνες από το φράγμα δεν θυμίζουν τις πλούσιες λίμνες των προηγούμενων ετών. Σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα από την ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus και τις μελέτες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η επιφάνεια της τεχνητής λίμνης του Μόρνου έχει μειωθεί δραματικά. Τον Μάιο του 2025, καλύπτει μόλις το 60–65% της μέγιστης χωρητικότητάς της — σε σχέση με το 100% που είχε παρατηρηθεί το 2022.
Το εντυπωσιακό είναι ότι η στάθμη έχει πέσει τόσο, ώστε έχουν αρχίσει να επανεμφανίζονται οι σκεπασμένες από τα νερά υποδομές του παλιού χωριού Κάλλιο, το οποίο είχε καταβυθιστεί κατά την κατασκευή του φράγματος. Είναι μια εικόνα που δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών: το νερό υποχωρεί, και μαζί του ξεπηνούν οι σκιές ενός παρελθόντος που έμοιαζε ξεχασμένο.
Ο Εύηνος και η «σιωπηλή υποστήριξη» που εξαντλείται
Σημαντικός συμπληρωματικός ταμιευτήρας είναι και ο Εύηνος, ο οποίος λειτουργεί σαν υδρολογικό «μαξιλάρι» για τον Μόρνο. Μέσω μίας σήραγγας, το νερό του Εύηνου ενισχύει τα αποθέματα του βασικού φράγματος. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση, τα σημάδια είναι ανησυχητικά. Η στάθμη του Εύηνου βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας εικοσαετίας, με την αποθηκευτική του ικανότητα να έχει σχεδόν εξαντληθεί.
Η διπλή αυτή υστέρηση στα βασικά φράγματα δημιουργεί ασφυκτική πίεση στην ΕΥΔΑΠ και στη Γενική Γραμματεία Υδάτων, που καλούνται να εξασφαλίσουν τη συνέχιση της υδροδότησης χωρίς διακοπές, ιδιαίτερα μέσα στο θερμότερο διάστημα του χρόνου — το καλοκαίρι.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, τα συνολικά αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ υπολογίζονται περίπου στα 540 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Πρόκειται για μια μείωση κατά σχεδόν 250 εκατομμύρια σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η ετήσια κατανάλωση στην Αττική αγγίζει τα 420 εκατομμύρια κυβικά μέτρα —κάτι που σημαίνει ότι, αν συνεχιστεί η ανομβρία και δεν αναπληρωθούν τα αποθέματα, υπάρχει διαθέσιμο νερό για μόλις 16 μήνες.
Με άλλα λόγια: αν δεν βρέξει ουσιαστικά φέτος τον χειμώνα, το καλοκαίρι του 2026 θα μπορούσε να βρει την πρωτεύουσα σε οριακή κατάσταση.
Ξηρασία σε όλη την Ελλάδα
Η κρίση δεν περιορίζεται στην Αττική. Από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, οι υδατικοί πόροι της χώρας βρίσκονται υπό πίεση. Οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ και οι χειμώνες είναι πιο ξηροί και με λιγότερο χιόνι. Σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, οι αγρότες ήδη παραπονιούνται για ανεπαρκή άρδευση και εξαντλημένες γεωτρήσεις.
Παράλληλα, η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας έχει περιοριστεί, καθώς οι χαμηλές στάθμες δεν επιτρέπουν την πλήρη λειτουργία των φραγμάτων της ΔΕΗ. Πρόκειται για ένα ντόμινο επιπτώσεων που επηρεάζει τόσο την ύδρευση, όσο και τον πρωτογενή τομέα και την ενεργειακή επάρκεια της χώρας.
Η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη ενεργοποιήσει τις εφεδρικές γεωτρήσεις στην Αττική και στη Βοιωτία, ενώ η Υλίκη και ο Μαραθώνας χρησιμοποιούνται πιο εντατικά για την κάλυψη των αναγκών. Εξετάζονται επίσης μακροπρόθεσμες λύσεις όπως η μεταφορά νερού από την Ευρυτανία, η αναβάθμιση υποδομών αποθήκευσης, και η αξιοποίηση της αφαλάτωσης — ιδίως για νησιωτικές ή παραθαλάσσιες περιοχές.
Ωστόσο, η διαχείριση της κρίσης δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα. Χρειάζεται και πολιτική βούληση, διατομεακή συνεργασία, αλλά κυρίως αλλαγή στη νοοτροπία κατανάλωσης των πολιτών. Ο περιορισμός της σπατάλης, η ενημέρωση για την αξία του νερού και η προώθηση της ορθολογικής χρήσης του είναι πλέον αναγκαίες προϋποθέσεις, όχι «πολυτέλειες».
Το νερό δεν είναι αστείρευτο. Η κρίση που βιώνει η Αττική είναι ίσως η πιο ηχηρή υπενθύμιση ότι η κλιματική αλλαγή, η αλόγιστη κατανάλωση και η απουσία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού μπορούν να οδηγήσουν σε καταστάσεις που πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούσαμε αδιανόητες.
Σήμερα, έχουμε ακόμα χρόνο. Ίσως όχι πολύ, αλλά αρκετό για να αντιστρέψουμε τις πιο αρνητικές προβλέψεις. Το στοίχημα δεν είναι απλώς να μην μείνουμε από νερό. Είναι να ξαναμάθουμε να το σεβόμαστε —ως αγαθό, ως πηγή ζωής, και ως κάτι που καμία τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως.
