Η δραματική υποχώρηση της στάθμης στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου έφερε ξανά στο φως το παλιό, βυθισμένο χωριό Κάλλιο. Οι εικόνες από σπίτια, δρόμους και πέτρινες κατασκευές που αναδύονται αποτελούν ένα ισχυρό σύμβολο της παρατεταμένης ανομβρίας και του αυξανόμενου υδατικού στρες στη χώρα. Πέρα από τη συμβολική τους φόρτιση, οι αποκαλύψεις αυτές συνοδεύονται από πολύ συγκεκριμένα δεδομένα: ιστορικό χαμηλό 15ετίας στα αποθέματα, υποχώρηση της επιφάνειας της λίμνης και έντονη ανησυχία για την ασφάλεια υδροδότησης της Αττικής.
Τι συμβαίνει στη λίμνη Μόρνου
Σύμφωνα με σειρά ρεπορτάζ, ο ταμιευτήρας του Μόρνου έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά, με αποτέλεσμα να αναδυθούν ξανά τα ερείπια του Κάλλιου στη Δωρίδα. Οι φωτογραφίες και τα βίντεο που δημοσιεύθηκαν το τελευταίο διάστημα, αποτυπώνουν τμήματα του οικιστικού ιστού: πέτρινα κτίσματα, δρόμους και υποδομές που είχαν καλυφθεί όταν δημιουργήθηκε η λίμνη στα τέλη της δεκαετίας του ’70 για να υδροδοτήσει την Αθήνα.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν δείχνουν ότι τα αποθέματα του συστήματος ταμιευτήρων που τροφοδοτούν την Αττική έχουν κατρακυλήσει, με τον Μόρνο να καταγράφει το χαμηλότερο επίπεδο 15ετίας. Ενδεικτικά, πίνακας μετρήσεων που παρουσιάστηκε δημοσίως δείχνει ότι στις 12/9/2025 τα αποθέματα ήταν περίπου 192,8 εκατ. κ.μ., έναντι 327,4 εκατ. κ.μ. την αντίστοιχη περσινή ημερομηνία — πτώση που επιβεβαιώνει τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Παράλληλα, δορυφορικά/παρατηρησιακά δεδομένα που επικαλούνται ειδικοί καταγράφουν σημαντική μείωση της επιφάνειας της λίμνης: από “πάνω από 11,5 τ.χλμ.” πέρυσι σε «λίγο κάτω από 9 τ.χλμ.» φέτος, όταν η κανονική της έκταση εκτιμάται γύρω στα 14 τ.χλμ.
Γιατί συμβαίνει τώρα: ανομβρία, χιόνι, θερμική καταπόνηση
Η εικόνα συνδέεται με πολυετή υδρολογική πίεση: φτωχές χιονοπτώσεις τον χειμώνα, μειωμένα ύψη βροχής και αυξημένη θερμική καταπόνηση το καλοκαίρι. Αναλύσεις της περιόδου 2024–2025 αναφέρουν πολύ χαμηλή χιονοκάλυψη το 2024 και γενικευμένη ξηρασία, με μερική μόνο βελτίωση το 2025, χωρίς όμως να ανατρέπεται το έλλειμμα.
Το Κάλλιο που θυσιάστηκε για το νερό της Αθήνας
Το Κάλλιο —οικισμός που εγκαταλείφθηκε και κατακλύστηκε για τη δημιουργία της λίμνης— εμφανίζεται περιοδικά σε έντονες ξηρασίες (χαρακτηριστικό παράδειγμα το 1993). Οι κάτοικοι αποζημιώθηκαν και μετεγκαταστάθηκαν ψηλότερα, ενώ ο ταμιευτήρας εντάχθηκε στο δίκτυο υδροδότησης της πρωτεύουσας μαζί με τα φράγματα του Ευήνου, του Μαραθώνα και τη φυσική λίμνη Υλίκη.
Οι εικόνες από το Κάλλιο δεν είναι μόνο εντυπωσιακές· λειτουργούν ως έγκαιρη προειδοποίηση. Η επανεμφάνιση ενός βυθισμένου χωριού, που κάποτε θυσιάστηκε για να εξασφαλιστεί νερό για σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας, υπενθυμίζει ότι η ασφάλεια υδάτων δεν είναι δεδομένη σε μια Μεσόγειο που θερμαίνεται. Η επιστημονική κοινότητα συσχετίζει τα ευρήματα με την κλιματική κρίση και ζητά συστηματικότερη προστασία των πόρων, καλύτερη αποθήκευση/μεταφορά και ενεργητικές πολιτικές εξοικονόμησης.
Οι ειδικοί κρούουν καμπανάκι για την ασφάλεια υδροδότησης εάν συνεχιστεί η ανομβρία. Δημοσιεύματα φιλοξενούν εκτιμήσεις ότι, αν η τάση δεν αναστραφεί, η Αθήνα θα βρεθεί σε σοβαρή πίεση στον χρονικό ορίζοντα του 1–2 ετών, με την ΕΥΔΑΠ να ενεργοποιεί παράλληλα εφεδρικές γεωτρήσεις και να συνεργάζεται με την Πολιτεία για διασφάλιση της επάρκειας. Άλλες πηγές υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος διακοπών, αλλά απαιτείται εγρήγορση και εξοικονόμηση. Και στις δύο περιπτώσεις, η σύσταση προς τους πολίτες είναι κοινή: συνετή χρήση νερού.
Ποια μέτρα εξετάζονται/τρέχουν
Η ΕΥΔΑΠ τα τελευταία χρόνια σχεδιάζει και υλοποιεί παρεμβάσεις για βελτίωση της διαχείρισης: αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών (Υλίκη), ενίσχυση αντλήσεων από υδρογεωτρήσεις, επενδύσεις σε υποδομές και έργα με στόχο την ανθεκτικότητα του συστήματος. Το πλέγμα αυτό επιβεβαιώνεται τόσο από ενημερώσεις της εταιρείας όσο και από σχετικές δημοσιογραφικές αναφορές για προγράμματα αναβάθμισης και μελλοντικές επενδύσεις.
Το «ξύπνημα» του Κάλλιου από τα νερά του Μόρνου είναι ένα ισχυρό ρεπορταζιακό στιγμιότυπο για το σήμερα και, ταυτόχρονα, μια πρόγνωση για το αύριο. Τα δεδομένα μιλούν καθαρά: χαμηλές στάθμες, ιστορικά χαμηλά αποθεμάτων, σαφές υδρολογικό έλλειμμα. Η Πολιτεία και οι φορείς ύδρευσης οφείλουν να επιταχύνουν έργα ανθεκτικότητας, ενώ οι πολίτες να υιοθετήσουν επίμονα πρακτικές εξοικονόμησης. Αν η ανομβρία συνεχιστεί, το «σήμα κινδύνου» θα γίνει πιο οξύ· αν, αντίθετα, υπάρξει υετική ανάκαμψη και συνετή διαχείριση, το σενάριο σταθεροποίησης είναι εφικτό. Το Κάλλιο που ξαναβγήκε στην επιφάνεια ας λειτουργήσει ως μνήμη και καθρέφτης: του παρελθόντος που θυσιάστηκε για το νερό και του μέλλοντος που πρέπει να διαφυλάξουμε με σχέδιο και σύνεση.
Σημείωση για τις πηγές: Το άρθρο βασίστηκε σε πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία/αναλύσεις για αποθέματα και έκταση λίμνης, και σε επίσημη πληροφόρηση για τις πηγές υδροδότησης της ΕΥΔΑΠ.
