Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, σχολιάζοντας την πρόσφατη δημόσια συζήτηση, τόνισε πως «9 στους 10 ανθρώπους που μιλάω, μου λένε ότι πρέπει να προστατεύεται ένα μνημείο, όπως είναι το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη» και πρόσθεσε ότι η πρωτοβουλία που προωθεί η κυβέρνηση «θα έρθει στη Βουλή προς ψήφιση — δεν θα επιβληθεί». Η δήλωση αυτή εγείρει σειρά ερωτημάτων: τι ακριβώς προβλέπει η ρύθμιση που ετοιμάζεται, πώς θα επηρεάσει τη δυνατότητα εκδηλώσεων μπροστά στη Βουλή, ποιο είναι το νομικό πλαίσιο και ποιες οι πιθανές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και τις οργανώσεις πολιτών.
Η κυβέρνηση σκοπεύει, σύμφωνα με τις δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου και άλλων στελεχών, να καταθέσει την εν λόγω τροπολογία την ερχόμενη εβδομάδα, ενδεχομένως ενταγμένη σε κάποιο ευρύτερο νομοσχέδιο (π.χ. του υπουργείου Μεταφορών / Πολιτικής Αεροπορίας). Στο κείμενό της θα προβλέπονται ρυθμίσεις για τη συντήρηση, τη φύλαξη, την καθαριότητα και την ανάδειξη του μνημείου υπό την ευθύνη του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ενώ η επιβολή τάξης και πάταξη παρεμβάσεων θα ανατεθεί στην Ελληνική Αστυνομία και στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Ένα από τα πιο επίμαχα σημεία της πρότασης είναι η απαγόρευση «οποιασδήποτε διαδήλωσης ή εκδήλωσης διαμαρτυρίας» μπροστά στο Μνημείο. Όπως έχει δηλώσει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, «μετά την ψήφιση της τροπολογίας το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη θα είναι μόνο για την τιμή των νεκρών. Για τίποτε άλλο. Καμία εκδήλωση διαμαρτυρίας, καμία πορεία, τίποτα». Η πρόταση φαίνεται να περιλαμβάνει ποινές φυλάκισης έως δύο χρόνια για όποιους προκαλούν ζημιές, γράφουν συνθήματα ή επιχειρούν να χρησιμοποιούν τον χώρο για διαμαρτυρίες.
Όσον αφορά τα ονόματα των θυμάτων της τραγωδίας των Τεμπών, τα οποία τοποθετήθηκαν στο κράσπεδο μπροστά από το μνημείο ως μορφή διαμαρτυρίας, η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν σκοπεύει να τα σβήσει. Αναφέρεται ότι τα ονόματα θα παραμείνουν «μέχρι να ξεθωριάσουν φυσικά λόγω των καιρικών συνθηκών».
Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο «νόμος και τάξη» που επιχειρεί να εφαρμόσει τον έλεγχο σε δημόσιους χώρους με ισχυρό συμβολισμό. Στα μέσα ενημέρωσης γίνεται λόγος για «πρόβα απαγόρευσης», καθώς ήδη σε πρόσφατα φοιτητικά συλλαλητήρια τα ΜΑΤ παρατάχθηκαν μπροστά από το μνημείο, υποδηλώνοντας ενδεχόμενες μελλοντικές επιχειρήσεις αστυνομικού ελέγχου. Κριτική από δημοσιογραφικά και αριστερά έντυπα μιλά για «μνημείο αυταρχισμού» και για προσπάθεια δημιουργίας «ειδικής ζώνης προστασίας» μεγάλης έκτασης (περίπου 4.500 τ.μ.) μπροστά από τη Βουλή, όπου θα απαγορεύονται εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις.
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η αντίδραση είναι έντονη: το ΠΑΣΟΚ κατηγορεί την κυβέρνηση ότι «προσπαθεί να διχάσει την κοινωνία» μέσω τέτοιων ρυθμίσεων και την καταγγέλλει για επικοινωνιακή διαχείριση. Το μνημείο, αναφέρουν, ανήκει σε όλους τους πολίτες ως χώρος δημόσιας μνήμης και δεν μπορεί να τεθεί υπό καθεστώς αποκοπής από το δικαίωμα στη διαμαρτυρία.
Στη δημόσια ρήξη για το θέμα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι «το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη έχει συμβολικό βάρος, είναι ταυτισμένο με την ιστορία του έθνους» και ότι πρέπει να διαφυλαχθεί ο χαρακτήρας του. Στην ανάρτησή του τόνισε ότι η μέριμνα της τάξης παραμένει στην ΕΛ.ΑΣ., ενώ η συντήρηση θα περάσει στην ευθύνη του υπουργείου Άμυνας.
Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρίσκονται τρία βασικά ζητήματα:
Πρώτον, η προστασία της ιστορικής ταυτότητας του μνημείου — η κυβέρνηση επιμένει ότι η ρύθμιση στοχεύει να το διαφυλάξει από «ευτελείς παρεμβάσεις». Δεύτερον, η ελευθερία της έκφρασης και του δικαιώματος στη διαδήλωση — η απόπειρα περιορισμού των διαμαρτυριών σε συγκεκριμένο χώρο εγείρει νομικές και συνταγματικές προκλήσεις. Και τρίτον, η αναλογικότητα των κυρώσεων και οριοθέτηση της ζώνης εφαρμογής — η πρόβλεψη φυλάκισης έως δύο έτη, η έκταση της «προστατευόμενης ζώνης» και οι εξαιρέσεις είναι ζητήματα που θα κριθούν στην πράξη.
Καθώς η τροπολογία θα εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή, το επόμενο διάστημα θα δούμε έντονες κοινοβουλευτικές συζητήσεις και πιθανόν τροποποιήσεις. Η τελική μορφή της ρύθμισης, ο τρόπος εφαρμογής της και η στάση των δικαστηρίων θα καθορίσουν εάν θα αποτελεί ένα αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο προστασίας ή θα εξελιχθεί σε αφορμή νέων συγκρούσεων για τα όρια του δημόσιου χώρου και του συμβολισμού της μνήμης.
