Στον παγκόσμιο χάρτη των πολυτελών τουριστικών επενδύσεων, λίγα έργα έχουν προκαλέσει τόση συζήτηση όσο η πρόσφατη συμφωνία για την αξιοποίηση του νησιού Σαζανά (Sazan) στην Αλβανία από την οικογένεια Trump και τον Jared Kushner. Με μια συμφωνία που αγγίζει το ιλιγγιώδες ποσό των $1.4 δισεκατομμυρίων, η μέχρι πρότινος εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση μετατρέπεται σε διεθνές σημείο αναφοράς για τον «πολυτελή βιώσιμο τουρισμό». Ας δούμε τι ακριβώς προβλέπει αυτό το φιλόδοξο σχέδιο, ποιες προκλήσεις εγείρει και τι σηματοδοτεί για την περιοχή των Βαλκανίων.
Η ταυτότητα του Σαζανά: από φρούριο σε θέρετρο
Το Σαζανά είναι το μεγαλύτερο νησί της Αλβανίας, με ιστορία που φτάνει ως τη ρωμαϊκή εποχή και γεωστρατηγική σημασία σε όλο τον 20ό αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το νησί λειτουργούσε ως στρατιωτική βάση με καταφύγια, τούνελ και αποθήκες όπλων – με φήμες ακόμη και για αποθήκευση χημικών όπλων.
Σήμερα, ανήκει διοικητικά στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Karaburun–Sazan, προστατευόμενο από τη νομοθεσία για την περιβαλλοντική διατήρηση. Παρά την ιστορική και οικολογική του σημασία, παρέμενε αναξιοποίητο και απρόσιτο στο κοινό.
Η μεγάλη συμφωνία των Trump–Kushner
Το φθινόπωρο του 2024, η αλβανική κυβέρνηση ενέκρινε επένδυση ύψους $1.4 δισεκατομμυρίων από την Atlantic Incubation Partners LLC – εταιρεία που ελέγχεται από τον Jared Kushner, γαμπρό του Donald Trump. Η επένδυση περιλαμβάνει την ανάπτυξη 45 εκταρίων με τη δημιουργία ενός υπερπολυτελούς τουριστικού θέρετρου, υπό τη διαχείριση της διεθνούς αλυσίδας Aman Resorts.
Το σχέδιο χαρακτηρίστηκε «στρατηγικής σημασίας» και έτσι απέκτησε σειρά φορολογικών και ρυθμιστικών διευκολύνσεων – όπως απαλλαγές από φόρους και επιτάχυνση αδειοδοτήσεων. Πρόκειται για ένα μοντέλο κρατικο-ιδιωτικής συνεργασίας που δημιουργεί προσδοκίες, αλλά και αντιδράσεις.
Τι περιλαμβάνει το σχέδιο
Η επένδυση προβλέπει:
- Κατασκευή πολυτελών βιλών και ξενοδοχείων χαμηλής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.
- Δημιουργία μαρίνας για γιοτ και λιμενικών εγκαταστάσεων.
- Εστιατόρια, spa και υποδομές αναψυχής.
- Διατήρηση και τουριστική αξιοποίηση των παλιών στρατιωτικών τούνελ.
- Ολοκληρωμένη περιβαλλοντική μελέτη για τη διατήρηση της τοπικής χλωρίδας και πανίδας.
Περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανησυχίες
Παρά την αισιοδοξία της κυβέρνησης Ράμα, οργανώσεις και ακτιβιστές προειδοποιούν για σοβαρούς κινδύνους:
- Το νησί αποτελεί μέρος προστατευόμενης περιοχής Natura και φιλοξενεί σπάνια θαλάσσια είδη.
- Η εκκαθάριση παλιών πολεμικών αποθηκών και πυρομαχικών απαιτεί πολύπλοκες, δαπανηρές διαδικασίες.
- Υπάρχει κριτική ότι η πρόσβαση στο νησί θα περιοριστεί για το κοινό, μετατρέποντας έναν δημόσιο φυσικό θησαυρό σε ιδιωτικό θέρετρο.
Γεωπολιτικές προεκτάσεις και το διεθνές ενδιαφέρον
Η εμπλοκή της οικογένειας Trump και του Jared Kushner σε επένδυση στα Βαλκάνια προκαλεί έντονο διεθνές ενδιαφέρον. Από τη μία, η κυβέρνηση Ράμα προβάλλει το έργο ως παράδειγμα «νέου τύπου τουρισμού» που διαφοροποιεί την Αλβανία από τον μαζικό, φτηνό τουρισμό. Από την άλλη, αναλυτές κάνουν λόγο για διείσδυση αμερικανικών συμφερόντων σε μια περιοχή που παραδοσιακά ενδιαφέρει τη Ρωσία, την Κίνα και την Ε.Ε.
Επιπλέον, δεν λείπουν οι εικασίες για μελλοντική πολιτική επιστροφή του Donald Trump, με την επένδυση αυτή να λειτουργεί ως διεθνές «προπύργιο επιρροής».
Προβληματισμοί και προκλήσεις
Η κατασκευή δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη:
- Έρευνες για εκρηκτικά κατάλοιπα και αποκατάσταση του υπεδάφους.
- Μελέτες επιπτώσεων σε οικοσύστημα και θαλάσσια βιοποικιλότητα.
- Υποδομές όπως παροχή νερού, ηλεκτρικού, αποχετεύσεων που αναμένονται να χρηματοδοτηθούν με κρατικά κονδύλια.
Ο δημόσιος διάλογος στην Αλβανία συνεχίζεται έντονα: πρόκειται για αναπτυξιακή ευκαιρία ή μια ελεγχόμενη ιδιωτικοποίηση δημόσιας γης;
Η επένδυση Trump–Kushner στο νησί Σαζανά δεν είναι απλώς ένα πολυτελές τουριστικό project. Είναι ένα σημείο καμπής για την Αλβανία, με οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις. Αν πετύχει, μπορεί να αναδείξει την Αλβανία σε κόμβο βιώσιμου τουρισμού διεθνούς κύρους. Αν αποτύχει, κινδυνεύει να μείνει στην ιστορία ως ένα ακόμη παράδειγμα αλόγιστης εκμετάλλευσης φυσικού πλούτου για ιδιωτικό κέρδος.
Ο χρόνος θα δείξει αν το Σαζανά θα γίνει όντως το “νησί των Trump” ή αν θα παραμείνει ένα μυστικό της Μεσογείου που δεν υπέκυψε στη χλιδή.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο:
