Σε έναν κόσμο που οδεύει με αυξανόμενη συνείδηση προς την ηθική κατανάλωση και την προστασία των ζώων, υπάρχει μια βιομηχανία που παραμένει εν πολλοίς στο σκοτάδι: αυτή του ejiao, μιας παραδοσιακής κινεζικής ουσίας που εξάγεται από το δέρμα των γαϊδάρων. Πίσω από την “ιατρική” υποσχετική για επιβράδυνση της γήρανσης και ενίσχυση της λίμπιντο, κρύβεται μια ζοφερή πραγματικότητα: 6 εκατομμύρια γαϊδούρια σφάζονται κάθε χρόνο για να ικανοποιηθεί η ραγδαία αυξανόμενη ζήτηση. Αυτό το εμπόριο έχει φέρει στο χείλος της εξαφάνισης έναν ζωντανό θησαυρό της υπαίθρου, πλήττοντας τις κοινωνίες, την οικονομία και το περιβάλλον.
Τι είναι το ejiao;
Το ejiao (阿胶) είναι μια παραδοσιακή ουσία της κινεζικής φαρμακοποιίας, παρασκευασμένη από βρασμένο δέρμα γαϊδάρου, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε ζελατινώδη πάστα ή σκόνη. Εδώ και αιώνες, χρησιμοποιείται στην Κίνα για την ενίσχυση του αίματος, την τόνωση της λίμπιντο, την αντιμετώπιση της αναιμίας, της αϋπνίας και της γήρανσης. Αν και δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητά του, η ζήτηση του έχει πολλαπλασιαστεί ραγδαία, ιδίως από την αναβίωση της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής και την προώθησή της από το ίδιο το κράτος.
Η τιμή του ejiao έχει εκτιναχθεί, με ένα κιλό να κοστίζει έως και 400 ευρώ, καθιστώντας το εξαιρετικά κερδοφόρο προϊόν. Οι κινέζοι καταναλωτές το αναζητούν όλο και περισσότερο, είτε σε καθαρή μορφή είτε ενσωματωμένο σε καραμέλες, τσάγια ή κάψουλες.
Η αθόρυβη εξόντωση ενός είδους
Η εγχώρια παραγωγή δεν επαρκεί πλέον. Από 11 εκατομμύρια γαϊδάρους τη δεκαετία του 1990, η Κίνα έχει πλέον λιγότερους από 2 εκατομμύρια. Έτσι, οι παραγωγοί στράφηκαν στις διεθνείς αγορές, ιδίως στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Νότια Ασία. Οι χώρες αυτές, με πλούσιους πληθυσμούς γαϊδάρων, μετατράπηκαν γρήγορα σε σημεία εξαγωγής δερμάτων.
Αφρικανικές χώρες όπως η Κένυα, το Μάλι και η Νιγηρία είδαν εκατοντάδες χιλιάδες γαϊδάρους να σφάζονται σε λίγα μόλις χρόνια. Οι συνέπειες είναι τραγικές:
- Σε πολλές περιοχές της υπαίθρου, οι γαϊδάροι αποτελούν αναπόσπαστο εργαλείο επιβίωσης. Χωρίς αυτούς, οι αγρότες δυσκολεύονται να μεταφέρουν νερό, ξύλα ή προϊόντα στις αγορές.
- Η απώλειά τους σημαίνει περισσότερο βάρος για τις γυναίκες και τα παιδιά, τα οποία συχνά αναγκάζονται να περπατούν πολλά χιλιόμετρα φορτωμένα.
- Επιπλέον, έχουν καταγραφεί αυξανόμενα περιστατικά κλοπής και παράνομης σφαγής, ενώ πολλά σφαγεία λειτουργούν χωρίς άδειες, μέσα σε άθλιες συνθήκες υγιεινής.
Μια βιομηχανία εγκλήματος
Το εμπόριο ejiao έχει προσελκύσει κυκλώματα οργανωμένου εγκλήματος. Η κλοπή γαϊδάρων είναι καθημερινό φαινόμενο σε αγροτικές κοινότητες. Πολλοί αγρότες ξυπνούν για να διαπιστώσουν ότι τα ζώα τους έχουν εξαφανιστεί, και βρίσκονται μερικές μέρες αργότερα, σκοτωμένα και γδαρμένα.
Το παράνομο εμπόριο δεν σταματά στους γαϊδάρους: συχνά συνδέεται με λαθρεμπόριο ελεφαντόδοντου, παγκολίνων και άλλων προστατευόμενων ειδών. Η κατάσταση έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία για τη βιοποικιλότητα και την ασφάλεια των αγροτικών κοινοτήτων.
Μπροστά στην καταστροφή, ορισμένες κυβερνήσεις αντέδρασαν. Η Αφρικανική Ένωση έχει θεσπίσει 15ετές μορατόριουμ στην εξαγωγή δερμάτων γαϊδάρου. Χώρες όπως η Κένυα, η Ουγκάντα, η Νότια Αφρική και η Μποτσουάνα έχουν απαγορεύσει πλήρως τη σφαγή των ζώων για ejiao.
Στις ΗΠΑ, το λεγόμενο “Ejiao Act” κατατέθηκε στο Κογκρέσο για την πλήρη απαγόρευση της εισαγωγής του προϊόντος. Η Amazon, μετά από αντιδράσεις, απέσυρε από την πλατφόρμα της προϊόντα ejiao στην Καλιφόρνια.
Παρόλα αυτά, η ζήτηση παραμένει υψηλή και τα παράνομα δίκτυα αναζητούν νέα «παραγωγικά εδάφη» σε Πακιστάν, Περού και Μογγολία. Οι ειδικοί προειδοποιούν πως αν δεν ληφθούν διεθνείς δράσεις, ο γάιδαρος κινδυνεύει με εξαφάνιση σε πολλές περιοχές του πλανήτη μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Το ejiao δεν είναι απλώς ένα φάρμακο αμφιβόλου αποτελεσματικότητας· είναι το προϊόν μιας ολόκληρης αλυσίδας θανάτου, φτώχειας και εκμετάλλευσης. Πίσω από κάθε κουτί με “μαγική” ζελατίνη κρύβεται ένας γάιδαρος που βασανίστηκε και μια κοινότητα που έχασε το εργαλείο επιβίωσής της. Οι καταναλωτές οφείλουν να μάθουν την αλήθεια πίσω από τις ετικέτες. Οι κυβερνήσεις να θεσπίσουν αυστηρούς ελέγχους και διακρατικές συμφωνίες.
Αυτός ο «παραδοσιακός θησαυρός» της κινεζικής ιατρικής έχει μετατραπεί σε σύμβολο παγκόσμιας ηθικής αποτυχίας. Αν θέλουμε να διαφυλάξουμε το μέλλον του γαϊδάρου και των αγροτικών κοινωνιών που εξαρτώνται από αυτόν, πρέπει να δράσουμε τώρα — πριν ο ήχος του χλιμιντρίσματος σιγήσει για πάντα.
