Μια υπόθεση που ξεκίνησε με σιωπή και δάκρυα μετατράπηκε γρήγορα σε εφιάλτη χωρίς τέλος. Η ομολογία της Ειρήνης Μουρτζούκου ότι αφαίρεσε τη ζωή των ίδιων της των παιδιών έφερε στο φως τραγικές αλήθειες. Όμως, πέρα από την ανείπωτη τραγωδία μιας μητέρας που σκοτώνει τα τέσσερα βρέφη της, ένα δεύτερο, εξίσου σοβαρό δράμα διαδραματίζεται μακριά από τα φώτα της κάμερας: η πλήρης κατάρρευση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πατρών, η οποία επί χρόνια απέδιδε τους φόνους σε “παθολογικά αίτια”. Πώς είναι δυνατόν να έχουν χαθεί τόσες παιδικές ζωές, χωρίς κανείς να αντιληφθεί την αλήθεια;
Η αρχική «παθολογική» εκδοχή και τα λάθη που κόστισαν ζωές
Από το 2013 έως το 2017, η Ειρήνη Μουρτζούκου έχασε τέσσερα παιδιά – θάνατοι που, σύμφωνα με τις επίσημες ιατροδικαστικές εκθέσεις, αποδόθηκαν σε διάμεση πνευμονίτιδα, επιληπτικά επεισόδια ή αιφνίδιο θάνατο νηπίων. Κανείς, ούτε οι γιατροί, ούτε οι ιατροδικαστές, ούτε οι κοινωνικές υπηρεσίες, δεν αμφισβήτησαν ποτέ το προφανές: μια γυναίκα που “τυχαία” έχανε όλα τα παιδιά της μέσα σε λίγα χρόνια. Το αφήγημα είχε οικοδομηθεί πάνω σε μια σειρά εκθέσεων που δεν είδαν – ή δεν ήθελαν να δουν – την ασφυκτική βία.
Μέχρι πρόσφατα, η Ειρήνη Μουρτζούκου ζούσε ελεύθερη, με τη ζωή της να κινείται στις παρυφές της κανονικότητας, ώσπου η ομολογία της στις αρχές συγκλόνισε την κοινή γνώμη: παραδέχτηκε πως εκείνη αφαίρεσε τη ζωή των παιδιών της, χωρίς καμία συναισθηματική φόρτιση, με τρομακτική ψυχρότητα.
Η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Πάτρας στο στόχαστρο
Το σοκ δεν περιορίστηκε στην ομολογία. Το πραγματικό «σεισμικό ρήγμα» ήταν η κατάρρευση της επιστημονικής τεκμηρίωσης που συνόδευε αυτούς τους θανάτους. Οι ιατροδικαστικές εκθέσεις που εκδόθηκαν τα προηγούμενα χρόνια αποδεικνύονται πλέον τουλάχιστον προβληματικές. Καμία από αυτές δεν εντόπισε σημάδια ασφυξίας – παρόλο που, όπως κατέδειξε στη συνέχεια η ειδική επιστημονική επιτροπή της ΕΛ.ΑΣ., τα βρέφη παρουσίαζαν ξεκάθαρα μορφολογικά χαρακτηριστικά υποξίας, όπως πνευμονικό οίδημα, συμφόρηση και εκδορές στον λαιμό.
Το ερώτημα είναι πλέον αμείλικτο: Πώς οι αρμόδιοι ιατροδικαστές δεν εντόπισαν αυτά τα σημάδια; Ή μήπως τα εντόπισαν αλλά αδιαφόρησαν ή τα απέκρυψαν;
Αναστολή λειτουργίας και έρευνα για ποινικές ευθύνες
Μετά την αποκάλυψη, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή λειτουργίας της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πατρών. Η μονάδα – που τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε υποστελεχωμένη και υπό συνθήκες αμφιλεγόμενης επιστημονικής επάρκειας – τίθεται σε επανεξέταση, ενώ οι υποθέσεις της θα καλύπτονται προσωρινά από την Ιατροδικαστική Κορίνθου.
Παράλληλα, η Εισαγγελία Εφετών Δυτικής Ελλάδας διέταξε κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση για να διαπιστωθούν ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες των ιατροδικαστών που υπέγραψαν τις εκθέσεις. Τα υπό διερεύνηση αδικήματα περιλαμβάνουν παράβαση καθήκοντος, ψευδή βεβαίωση και ψευδή ιατρική πιστοποίηση.
Η δικηγόρος της οικογένειας, Σοφία Πολυζωγοπούλου, τόνισε πως αν οι αρχές είχαν εντοπίσει τον πρώτο θάνατο ως εγκληματική ενέργεια, ίσως να είχαν σωθεί τα επόμενα παιδιά. Παρόμοια στάση κράτησαν και οργανώσεις όπως η ΠΟΕΔΗΝ, που ζήτησαν επανεξέταση όλων των περιπτώσεων κακοποίησης ανηλίκων που έχουν περάσει από την Πατρών.
Το ζήτημα δεν αφορά μόνο την υπόθεση Μουρτζούκου. Ανακύπτει πλέον ευρύτερο ερώτημα αξιοπιστίας των ιατροδικαστικών υπηρεσιών, των κοινωνικών δομών και της συνεργασίας τους με τις εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές. Πόσες ακόμη υποθέσεις πιθανής εγκληματικότητας έχουν καταχωρηθεί λανθασμένα ως φυσιολογικοί θάνατοι;
Η τραγωδία της Αμαλιάδας δεν είναι μόνο μια οικογενειακή υπόθεση – είναι μια πληγή που ανοίγει στο σώμα της ελληνικής Δικαιοσύνης και του κράτους. Όταν οι θεσμοί αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τους πιο ευάλωτους – τα βρέφη – και δεν βλέπουν αυτό που είναι μπροστά στα μάτια τους, η ευθύνη ξεπερνά τα πρόσωπα. Γίνεται θεσμική, συστημική. Η αναστολή της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πατρών δεν είναι τιμωρία. Είναι ένα πρώτο, επιβεβλημένο βήμα. Το δύσκολο έργο τώρα ξεκινά: να χτιστεί ξανά η εμπιστοσύνη και να αποδοθεί η αλήθεια – όχι μόνο για τα τέσσερα αδικοχαμένα παιδιά, αλλά για κάθε φωνή που σίγησε άδικα.
