Όταν η ειρήνη γίνεται υπόθεση στρατηγικής, και η διπλωματία ακροβατεί ανάμεσα στη φωτιά και το χειροκρότημα.
Η πολιτική σκηνή των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μέσης Ανατολής ταρακουνήθηκε για ακόμη μια φορά, με αφορμή την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου. Η συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο, όχι μόνο επιβεβαίωσε την αναζωπύρωση της πολιτικής φιλίας των δύο ηγετών, αλλά άνοιξε και έναν νέο κύκλο παγκόσμιας συζήτησης: από την επίθεση στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, έως την επαναδιαπραγμάτευση του παλαιστινιακού ζητήματος και —το πιο ηχηρό— την επίσημη πρόταση του Νετανιάχου να απονεμηθεί στον Τραμπ το Νόμπελ Ειρήνης.
Όμως, πόση ειρήνη κρύβεται τελικά πίσω από τις εκρήξεις και πόση διπλωματία χωρά σε μια πρόταση που ζητά από τους Παλαιστίνιους να… φύγουν;
Η παρουσία του Ισραηλινού ηγέτη στον Λευκό Οίκο δεν ήταν απλώς μια τυπική διπλωματική επίσκεψη. Εν μέσω εντάσεων στη Γάζα, έμμεσων συνομιλιών με τη Χαμάς, και διεθνούς σκεπτικισμού για τις προθέσεις του Τελ Αβίβ, ο Νετανιάχου βρήκε στο πρόσωπο του Τραμπ τον ιδανικό συνομιλητή. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, επανεμφανίζεται πιο μαχητικός και πολιτικά ενεργός από ποτέ, αναζητώντας τη σφραγίδα της παγκόσμιας επιρροής πριν τις αμερικανικές εκλογές του 2026.
Κατά τη διάρκεια ιδιωτικού δείπνου, ο Νετανιάχου προσέφερε στον Τραμπ ένα δώρο με συμβολική και γεωπολιτική βαρύτητα: επίσημη επιστολή με την οποία τον προτείνει για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Το σκεπτικό πίσω από την πρόταση; Ο Τραμπ «πέτυχε στρατηγική σταθερότητα στην περιοχή, με την επίθεση κατά των ιρανικών εγκαταστάσεων να αποτρέψει μια πυρηνική απειλή». Ο Ισραηλινός ηγέτης προχώρησε μάλιστα σε μια χαρακτηριστική φράση: «Ο Τραμπ δεν έριξε βόμβες — καθάρισε καρκινικούς όγκους».
Η «Ιρανική Χιροσίμα» και η νέα στρατηγική ισορροπία
Η επιχείρηση που συντονίστηκε μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ τον Ιούνιο, είχε στόχο την καταστροφή βασικών ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Η επίθεση, υπό τον κωδικό “Operation Rising Lion”, επιδιώκει —σύμφωνα με τους εμπνευστές της— να αποτρέψει οριστικά την απόκτηση πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη.
Ωστόσο, οι επιπτώσεις αυτής της «επιθετικής ειρήνης» είναι πολλαπλές:
- Η Τεχεράνη μίλησε για στρατιωτική πρόκληση και εξετάζει αντίποινα.
- Οι Χούθι στην Υεμένη αντέδρασαν άμεσα με χτυπήματα στον Περσικό Κόλπο.
- Διεθνείς παρατηρητές κάνουν λόγο για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και πιθανή περιβαλλοντική καταστροφή.
Ο όρος «Ιρανικό Χιροσίμα» δεν αποτελεί υπερβολή, αλλά αντικατοπτρίζει τη ρητορική ένταση με την οποία αντιμετωπίστηκε η επιχείρηση, ακόμα και από συμμάχους των ΗΠΑ. Η στρατηγική επιτυχία αμφισβητείται έντονα, ενώ η πολιτική ηθική τίθεται υπό ερώτηση.
Το παλαιστινιακό ζήτημα και η πρόταση Τραμπ
Ίσως το πιο προκλητικό μέρος της συνάντησης ήταν η αναβίωση της «λύσης Τραμπ» για τη Γάζα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η πρόταση περιλαμβάνει την προσωρινή ή και μόνιμη μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων σε γειτονικές χώρες, όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, και τη μετατροπή της Γάζας σε ζώνη ανάπτυξης, με χρηματοδότηση από χώρες του Κόλπου.
Ο Νετανιάχου, ξεκάθαρα απορρίπτοντας το ενδεχόμενο ενός παλαιστινιακού κράτους, δήλωσε πως «οι Παλαιστίνιοι μπορούν να ζήσουν υπό περιορισμένη αυτονομία ή να φύγουν». Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σχέδιο απομάκρυνσης πληθυσμού — κάτι που θυμίζει εθνοκαθαρτικές πρακτικές και προκαλεί διεθνή κατακραυγή.
Οι αντιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον ΟΗΕ και ανθρωπιστικές οργανώσεις ήταν άμεσες. Κάνουν λόγο για παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και καλούν σε ειρηνική συνύπαρξη, όχι σε «ανθρωπογεωγραφική εκκαθάριση».
Ένα Νόμπελ ή ένας καθρέφτης του παραλογισμού;
Η συζήτηση γύρω από το αν ο Ντόναλντ Τραμπ αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης είναι εξίσου πολωτική με την πολιτική του. Από τη μία, υποστηρικτές του προβάλλουν τις συμφωνίες του με Βόρεια Κορέα, το Αφγανιστάν και τη Μέση Ανατολή, υποστηρίζοντας πως είναι ο μόνος ηγέτης των ΗΠΑ που δεν εμπλέκεται σε νέο πόλεμο. Από την άλλη, επικριτές του θεωρούν τις ενέργειές του πολεμοχαρείς, αναποτελεσματικές και επικίνδυνες για τη διεθνή σταθερότητα.
Είναι λοιπόν η ειρήνη απλώς θέμα ισχύος και εξουδετέρωσης αντιπάλων; Ή μήπως, όταν ανατίθεται σε όσους ρίχνουν τις περισσότερες «ειρηνικές» βόμβες, χάνει κάθε αξία;
Η συνάντηση Τραμπ–Νετανιάχου δεν ήταν απλώς μια διπλωματική συνάντηση. Ήταν η απόπειρα επαναπροσδιορισμού της ειρήνης μέσα από τα μάτια εκείνων που πιστεύουν ότι η σταθερότητα προκύπτει από την ισχύ, όχι από τη συμφιλίωση. Ήταν επίσης η στιγμή που ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι το Νόμπελ μπορεί να περάσει από τα χέρια ακτιβιστών και διαμεσολαβητών… στα χέρια γερακιών.
Αυτό που απομένει τώρα είναι να αναλογιστούμε: ποιοι γράφουν τελικά την Ιστορία — όσοι πολεμούν για την ειρήνη ή όσοι χρησιμοποιούν την ειρήνη για να πολεμήσουν;
