Μια αποκάλυψη που θυμίζει σενάριο από άλλη εποχή έχει φέρει ξανά στο προσκήνιο την προβληματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης σε σχέση με τη διαχείριση των διοικητικών προστίμων. Χιλιάδες πολίτες ανά την Ελλάδα έλαβαν ειδοποιήσεις για εξόφληση προστίμων που αφορούσαν παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, όχι των τελευταίων μηνών ή ετών, αλλά ακόμα και… της δεκαετίας του ’80! Αυτή η εξέλιξη άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, με τον Συνήγορο του Πολίτη και το Υπουργείο Εσωτερικών να παρεμβαίνουν αποφασιστικά, ξεκαθαρίζοντας πως οι συγκεκριμένες κλήσεις έχουν παραγραφεί και δεν μπορούν πλέον να εισπραχθούν.
Ακολουθεί ένα αναλυτικό ρεπορτάζ για το τι ισχύει τελικά, ποια είναι τα δικαιώματα των πολιτών και τι πρέπει να προσέξουν όσοι λαμβάνουν τέτοιες ειδοποιήσεις.
Το φαινόμενο ήρθε στην επιφάνεια όταν δεκάδες δημότες σε διάφορους δήμους της χώρας – κυρίως σε μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και ο Πειραιάς – έλαβαν ειδοποιήσεις για πρόστιμα που χρονολογούνται ακόμα και από το 1984. Πρόκειται για κλήσεις της δημοτικής αστυνομίας για παραβάσεις όπως παράνομη στάθμευση ή παρκάρισμα σε ράμπες αναπήρων, που είχαν βεβαιωθεί τότε αλλά για ανεξήγητους λόγους δεν είχαν προωθηθεί για είσπραξη.
Η πρακτική αυτή αποκαλύπτει το διαχρονικό πρόβλημα των ελλιπών διαδικασιών στους δήμους, όπου πολλές παραβάσεις είτε δεν βεβαιώθηκαν εγκαίρως, είτε χάθηκαν στα «συρτάρια» των υπηρεσιών και «ανακαλύφθηκαν» ξαφνικά χρόνια ή και δεκαετίες αργότερα, όταν ξεκίνησε η ψηφιοποίηση των αρχείων.
Τι προβλέπει ο νόμος για την παραγραφή
Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο και συγκεκριμένα το άρθρο 71 του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), όλα τα διοικητικά πρόστιμα, όπως και αυτά που επιβάλλονται από δημοτικές αρχές, παραγράφονται εντός τριετίας από την ημερομηνία βεβαίωσης της παράβασης, εκτός αν έχουν ήδη ταμειακή βεβαίωση.
Αυτό σημαίνει ότι ο δήμος πρέπει, εντός τριών ετών, να έχει ολοκληρώσει τη διαδικασία βεβαίωσης του προστίμου στο ταμείο (δηλαδή να έχει εκδώσει χρηματικό κατάλογο και να το έχει καταχωρίσει στο πληροφοριακό σύστημα είσπραξης). Αν αυτό δεν έχει γίνει, η κλήση θεωρείται παραγεγραμμένη και δεν μπορεί να διεκδικηθεί.
Το Υπουργείο Εσωτερικών, με έγγραφο-οδηγία προς όλους τους δήμους, υπενθύμισε τη νομοθεσία και κάλεσε τις υπηρεσίες να προχωρήσουν σε διαγραφή των παλαιών κλήσεων, εφόσον έχει παρέλθει η νόμιμη προθεσμία παραγραφής.
Η παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη
Καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος δέχθηκε μαζικά παράπονα πολιτών που κλήθηκαν να πληρώσουν πρόστιμα παρελθόντων ετών, τα οποία μάλιστα είχαν προσαυξηθεί σημαντικά με τόκους και πρόσθετα τέλη.
Η ανεξάρτητη αρχή, εξετάζοντας τις καταγγελίες, διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις η διοίκηση είχε προχωρήσει εκτός προθεσμίας σε ταμειακή βεβαίωση των ποσών, αγνοώντας τη νομοθεσία. Έτσι, με επίσημη παρέμβασή της, ζήτησε από τους δήμους να σταματήσουν να διεκδικούν αυτά τα ποσά και να προχωρούν σε ακυρώσεις των αντίστοιχων οφειλών.
Συγκεκριμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Δήμο που απέστειλε πρόστιμο του 2014 το… 2023.
- Δημοτική υπηρεσία που βρήκε στα συρτάρια της κλήσεις του 1999 και ξεκίνησε διαδικασία είσπραξης το 2024.
- Πολίτες που είδαν στους λογαριασμούς τους βεβαιωμένα χρέη, χωρίς καν να τους έχει κοινοποιηθεί η κλήση.
Όσοι πολίτες λάβουν ειδοποιήσεις για τέτοιες παλιές κλήσεις έχουν το δικαίωμα να τις αμφισβητήσουν, αρκεί να αποδείξουν ότι η παραγραφή έχει επέλθει.
Ακολουθούν μερικά βασικά βήματα:
- Έλεγχος ημερομηνίας παράβασης και ταμειακής βεβαίωσης: Ζητήστε επίσημο έγγραφο από τον δήμο που να αναφέρει πότε έγινε η βεβαίωση της παράβασης στο ταμείο. Αν έχουν περάσει πάνω από 3 χρόνια από την ημερομηνία της πράξης, μπορείτε να ζητήσετε διαγραφή.
- Κατάθεση ένστασης: Καταθέστε γραπτώς αίτηση στο αρμόδιο τμήμα του δήμου, αναφέροντας τη σχετική νομοθεσία και ζητώντας τη διαγραφή λόγω παραγραφής.
- Αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη: Αν ο δήμος αρνηθεί, μπορείτε να απευθυνθείτε στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος θα εξετάσει την υπόθεση και ενδεχομένως να παρέμβει.
Το φαινόμενο των «ξεχασμένων» δημοτικών κλήσεων ανέδειξε, για ακόμη μία φορά, τις παθογένειες στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης και την ανάγκη για σεβασμό της νομιμότητας. Η παραγραφή δεν είναι τυπική διαδικασία, αλλά ουσιαστικό εργαλείο δικαιοσύνης που προστατεύει τον πολίτη από την αυθαιρεσία και την αδράνεια της διοίκησης.
Η νομοθεσία είναι σαφής: τα πρόστιμα παραγράφονται στα τρία έτη, εκτός αν έχουν βεβαιωθεί εγκαίρως. Η καθυστερημένη ανακάλυψη μιας κλήσης, όσο «ξεχασμένη» κι αν ήταν, δεν μπορεί να μεταφράζεται σε οικονομική επιβάρυνση για τον πολίτη μετά από τόσα χρόνια.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί δικαίωση για χιλιάδες οδηγούς που είδαν απροσδόκητα να εμφανίζονται παλιές οφειλές. Και υπενθυμίζει πως ο έλεγχος, η ενημέρωση και η γνώση των δικαιωμάτων μας είναι απαραίτητα για να αποφύγουμε άδικες επιβαρύνσεις.
