Η Ελληνική Δημοκρατία, ένα από τα παλαιότερα πολιτεύματα στον κόσμο με ρίζες που φτάνουν στην Αρχαία Αθήνα, έχει διανύσει μια μακρά και πολυκύμαντη πορεία. Από την Επανάσταση του 1821 και τη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού κράτους μέχρι τη σύσταση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας το 1974, η χώρα έχει βιώσει μοναρχία, δικτατορίες, πολιτικές κρίσεις, αλλά και περιόδους εκδημοκρατισμού και σταθερότητας. Το πολίτευμα της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, που καθιερώθηκε με το δημοψήφισμα του 1974, σηματοδότησε μια νέα εποχή για τη χώρα, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λειτουργεί ως εγγυητής του πολιτεύματος και της ενότητας του έθνους.
Η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, αν και κατά κύριο λόγο συμβολική, έχει ιδιαίτερη σημασία για τη σταθερότητα και τη δημοκρατική πορεία της χώρας.
Ιστορική εξέλιξη
Η σύγχρονη ιστορία της Ελληνικής Δημοκρατίας ξεκινά ουσιαστικά με την Επανάσταση του 1821, όταν οι Έλληνες εξεγέρθηκαν ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους το 1830, το πολίτευμα μεταβάλλεται διαρκώς, με την απόλυτη μοναρχία του Όθωνα (1832-1862), την πρώτη συνταγματική μοναρχία με το Σύνταγμα του 1844 και το Σύνταγμα του 1864, που καθιέρωσε τη Βουλή ως κυρίαρχο θεσμό.
Η πρώτη σημαντική περίοδος της Δημοκρατίας καταγράφεται το 1924, όταν με δημοψήφισμα εγκαθιδρύθηκε η Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία, διακόπτοντας τη βασιλεία. Η πολιτική αστάθεια, οι στρατιωτικές επεμβάσεις και η κοινωνική αναταραχή οδήγησαν στην επαναφορά της μοναρχίας το 1935. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, η Ελλάδα παρέμεινε βασιλευόμενη δημοκρατία, αλλά η πολιτική κρίση της δεκαετίας του 1960 και η Δικτατορία των Συνταγματαρχών (1967-1974) επαναπροσδιόρισαν το μέλλον της χώρας.
Το 1974, μετά την πτώση της δικτατορίας, διενεργήθηκε δημοψήφισμα υπό την καθοδήγηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που οδήγησε στην καθιέρωση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Η νέα εποχή σφραγίστηκε από την ισχύ του Συντάγματος του 1975, το οποίο παραμένει το νομικό θεμέλιο της χώρας.
Η διαδικασία εκλογής
Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι μία θεσμικά καθορισμένη διαδικασία, όπως ορίζεται στο Σύνταγμα της Ελλάδας. Είναι μία διαδικασία υψηλής σημασίας, που συμβολίζει την ενότητα και τη δημοκρατική παράδοση της χώρας. Ακολουθούν τα κύρια στάδια και οι λεπτομέρειες της διαδικασίας:
- Πρόταση υποψηφίων: Οι υποψήφιοι για την Προεδρία της Δημοκρατίας πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις:
- Να είναι Έλληνες πολίτες για τουλάχιστον δέκα έτη.
- Να έχουν συμπληρώσει το 40ό έτος της ηλικίας τους.
- Να μην έχουν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα. Οι υποψηφιότητες προτείνονται από τα πολιτικά κόμματα ή τους συνασπισμούς κομμάτων.
- Στάδια ψηφοφορίας στη Βουλή: Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας πραγματοποιείται από τη Βουλή των Ελλήνων με την ακόλουθη διαδικασία:
- Πρώτη ψηφοφορία: Απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία 2/3 του συνόλου των βουλευτών (200 ψήφοι). Εάν δεν συγκεντρωθεί η απαραίτητη πλειοψηφία, προχωράμε στην επόμενη φάση.
- Δεύτερη ψηφοφορία: Απαιτείται ξανά πλειοψηφία 2/3 (200 ψήφοι).
- Τρίτη ψηφοφορία: Εάν και πάλι δεν συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες ψήφοι, η πλειοψηφία μειώνεται στα 3/5 του συνόλου των βουλευτών (180 ψήφοι).
- Τέταρτη ψηφοφορία: Εάν και πάλι δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία, πραγματοποιείται νέα ψηφοφορία, όπου απαιτείται απλή πλειοψηφία 151 ψήφων.
- Διάλυση της Βουλής: Εάν δεν εκλεγεί Πρόεδρος, η Βουλή διαλύεται και προκηρύσσονται εθνικές εκλογές. Η νέα Βουλή αναλαμβάνει να εκλέξει τον Πρόεδρο.
- Ορκωμοσία: Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος ορκίζεται ενώπιον της Βουλής, δεσμευόμενος να διαφυλάξει το Σύνταγμα και την εθνική ενότητα.
- Διάρκεια θητείας και επανεκλογή: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται για πενταετή θητεία. Έχει τη δυνατότητα επανεκλογής για μία ακόμη θητεία, αλλά όχι παραπάνω.
Οι Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας
- Μιχαήλ Στασινόπουλος (1974-1975) Ο πρώτος προσωρινός Πρόεδρος της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Νομικός και πανεπιστημιακός, γεννήθηκε το 1903 στην Καλαμάτα. Υπήρξε Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπηρέτησε ως Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το έργο του στον τομέα του διοικητικού δικαίου είναι διεθνώς αναγνωρισμένο.
- Κωνσταντίνος Τσάτσος (1975-1980) Γεννημένος το 1899 στην Αθήνα, υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα στο χώρο του δικαίου και της φιλοσοφίας. Συνέβαλε στη σύνταξη του Συντάγματος του 1975 και υπηρέτησε ως Υπουργός Παιδείας και Δικαιοσύνης. Η Προεδρία του χαρακτηρίστηκε από την εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
- Κωνσταντίνος Καραμανλής (1980-1985, 1990-1995) Ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας και πρωθυπουργός με μακρά θητεία, γεννήθηκε το 1907 στην Πρώτη Σερρών. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Ως Πρόεδρος, έδωσε έμφαση στη διεθνή εικόνα της χώρας και την εθνική ενότητα.
- Χρήστος Σαρτζετάκης (1985-1990) Γεννημένος το 1929 στη Θεσσαλονίκη, ήταν δικαστικός με διεθνή αναγνώριση. Διακρίθηκε για τη στάση του στη δίκη της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, όπου επέδειξε ακεραιότητα. Η Προεδρία του ήταν θεσμικά σταθερή, αν και συχνά αντιμετώπισε πολιτικές προκλήσεις.
- Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος (1995-2005) Ένας από τους δημοφιλέστερους Προέδρους, γεννήθηκε το 1926 στην Πάτρα. Εργάστηκε ως δικηγόρος και διετέλεσε Υπουργός Εσωτερικών. Ως Πρόεδρος, προώθησε την εθνική ενότητα και την προσέγγιση της Ελλάδας με τον διεθνή παράγοντα.
- Κάρολος Παπούλιας (2005-2015) Γεννημένος το 1929 στα Ιωάννινα, είχε πλούσια πολιτική καριέρα ως Υπουργός Εξωτερικών. Υπό την Προεδρία του, η Ελλάδα βίωσε την οικονομική κρίση, ενώ εργάστηκε για τη διατήρηση της θεσμικής σταθερότητας.
- Προκόπης Παυλόπουλος (2015-2020) Νομικός και πολιτικός, γεννήθηκε το 1950 στην Καλαμάτα. Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, ανέλαβε την Προεδρία σε μια δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα, με την οικονομική κρίση να βρίσκεται στο απόγειό της.
- Κατερίνα Σακελλαροπούλου (2020-σήμερα) Η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, γεννήθηκε το 1956 στη Θεσσαλονίκη. Διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και εκπροσωπεί μια νέα εποχή για τον θεσμό, δίνοντας έμφαση στα θέματα ισότητας και περιβάλλοντος.
(Εικόνες αρχείου)
ο θεσμός της Προεδρίας παραμένει σύμβολο ενότητας και σταθερότητας για την Ελλάδα.
Η Ελληνική Δημοκρατία αποτελεί ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται με την κοινωνία και τις προκλήσεις των καιρών. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας έχουν διαδραματίσει ρόλο θεματοφύλακα των δημοκρατικών αξιών, της συνταγματικής τάξης και της εθνικής ενότητας. Καθένας από αυτούς άφησε το δικό του στίγμα, αντανακλώντας τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής του.
Η ιστορία της μας υπενθυμίζει τη σημασία της πολιτικής σταθερότητας, της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της προσήλωσης στις αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, ο θεσμός της Προεδρίας παραμένει σύμβολο ενότητας και σταθερότητας για την Ελλάδα.
