Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, ο κόσμος τιμά τη Διεθνή Ημέρα Αλληλεγγύης προς τους Κρατούμενους και Αγνοούμενους Υπαλλήλους του ΟΗΕ. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη σε όλους τους εργαζόμενους των Ηνωμένων Εθνών και των συνδεδεμένων οργανισμών που έχουν απαχθεί, κρατηθεί αιχμάλωτοι ή αγνοούνται κατά την εκτέλεση του καθήκοντός τους – συχνά σε επικίνδυνες περιοχές συγκρούσεων, πολέμου ή κρίσεων. Πρόκειται για μία ημέρα συγκίνησης και προβληματισμού, αλλά και ενεργοποίησης της διεθνούς κοινότητας για την προστασία εκείνων που εργάζονται για την ειρήνη και την παγκόσμια σταθερότητα.
Η ημέρα καθιερώθηκε το 1985 από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Ασφάλεια και την Ανεξαρτησία των Διεθνών Δημόσιων Υπαλλήλων, με αφορμή την απαγωγή του Αλεκ Κολλετί, εκπροσώπου του ΟΗΕ, ο οποίος απήχθη και δολοφονήθηκε στον Λίβανο το 1985 ενώ υπηρετούσε ως εκπρόσωπος Τύπου της UNRWA (Υπηρεσία Αρωγής και Έργων για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες).
Η 25η Μαρτίου αποτελεί σύμβολο της αυτοθυσίας και του κινδύνου που αντιμετωπίζουν τα στελέχη του ΟΗΕ σε εμπόλεμες ζώνες ή περιοχές με πολιτική αστάθεια. Η καθιέρωση της ημέρας αυτής αποτελεί αναγνώριση και υπενθύμιση της ανάγκης να προστατευθούν όσοι θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη και την υποστήριξη ευάλωτων πληθυσμών.
Οι αριθμοί πίσω από την αποστολή
Η εργασία για τον ΟΗΕ δεν περιορίζεται σε γραφεία ή αίθουσες διαπραγματεύσεων. Πολλοί υπάλληλοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή: διανέμουν ανθρωπιστική βοήθεια, επιβλέπουν ειρηνευτικές αποστολές, υποστηρίζουν εκλογικές διαδικασίες, προστατεύουν πρόσφυγες, εργάζονται με παιδιά-στρατιώτες, διαχειρίζονται καταυλισμούς και συντονίζουν υγειονομική φροντίδα σε περιοχές καταστροφών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, χιλιάδες υπάλληλοι έχουν τραυματιστεί ή χάσει τη ζωή τους, ενώ αρκετοί παραμένουν αγνοούμενοι ή κρατούμενοι. Μόνο τα τελευταία 30 χρόνια, πάνω από 500 εργαζόμενοι σε αποστολές του ΟΗΕ έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω επιθέσεων ή στοχοποίησης από ένοπλες ομάδες.
Ηθική υποχρέωση και νομική προστασία
Η Διεθνής Ημέρα Αλληλεγγύης υπενθυμίζει και την ανάγκη ενίσχυσης της νομικής προστασίας των υπαλλήλων του ΟΗΕ. Η Σύμβαση του 1994 για την Ασφάλεια του Προσωπικού των Ηνωμένων Εθνών και των Συναφών Προσώπων, και το Πρωτόκολλο του 2005, επιδιώκουν να διασφαλίσουν την ποινική ευθύνη για επιθέσεις εναντίον προσωπικού του ΟΗΕ.
Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι δράστες παραμένουν ατιμώρητοι, ενώ η δικαιοσύνη είναι δύσκολο να αποδοθεί σε ασταθή περιβάλλοντα. Η ημέρα αυτή καλεί τα κράτη-μέλη να ενισχύσουν την υποστήριξή τους στους υπαλλήλους του ΟΗΕ και να διασφαλίσουν ότι οι δράστες θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη.
Η ημέρα αυτή τιμά ανθρώπους που εργάζονται μακριά από τη δημοσιότητα, πολλές φορές σε ακραίες συνθήκες. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εργαζομένων που κρατούνται ως όμηροι για λύτρα, ή στοχοποιούνται για πολιτικούς λόγους, απλώς και μόνο επειδή φέρουν το λογότυπο των Ηνωμένων Εθνών. Η αποστολή τους, ωστόσο, παραμένει: η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ειρήνης.
Ενδεικτικές περιπτώσεις
- Το 2020, δύο εργαζόμενοι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) δολοφονήθηκαν στη Σομαλία, καθώς συνόδευαν φορτία ιατρικής βοήθειας.
- Το 2021, τουλάχιστον 12 εργαζόμενοι της UNRWA στη Γάζα τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων.
- Το 2023, υπάλληλοι του ΟΗΕ στην Αϊτή κρατήθηκαν όμηροι από συμμορίες που ήθελαν να ανταλλάξουν τη ζωή τους με οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα.
Η Διεθνής Ημέρα Αλληλεγγύης δεν είναι μόνο ημέρα μνήμης αλλά και παγκόσμιας έκκλησης:
- Για τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας του προσωπικού του ΟΗΕ.
- Για την άμεση απελευθέρωση όσων κρατούνται.
- Για τη διεθνή συνεργασία στην προώθηση της λογοδοσίας των υπευθύνων.
- Για τη συνειδητοποίηση της κοινής γνώμης γύρω από τον κίνδυνο που διατρέχουν οι εργαζόμενοι σε αποστολές.
Η Διεθνής Ημέρα Αλληλεγγύης προς τους Κρατούμενους και Αγνοούμενους Υπαλλήλους του ΟΗΕ δεν είναι μια απλή επετειακή υπενθύμιση. Είναι ένα μήνυμα υπεράσπισης της ανθρωπιάς, ένα κάλεσμα για αλληλεγγύη, ευγνωμοσύνη και δράση. Οι εργαζόμενοι του ΟΗΕ αντιπροσωπεύουν το πρόσωπο της ειρήνης σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να φροντίσουμε να μην ξεχνάμε τις θυσίες τους – και να απαιτούμε τη δικαιοσύνη που τους αξίζει.
