Η Διεθνής Ημέρα Εκπαίδευσης, που καθιερώθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη το 2018 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 24 Ιανουαρίου, αναδεικνύει τη σημασία της εκπαίδευσης ως θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος και κινητήριας δύναμης για την επίτευξη της ειρήνης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Το θέμα της ημέρας κάθε χρόνο εστιάζει σε συγκεκριμένες προκλήσεις και στόχους που σχετίζονται με την εκπαίδευση, προωθώντας δράσεις για την εξάλειψη των ανισοτήτων και την πρόσβαση όλων στη γνώση.
Η εκπαίδευση αναγνωρίζεται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Άρθρο 26) ως αναφαίρετο δικαίωμα, το οποίο πρέπει να είναι προσβάσιμο σε όλους ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, φυλής ή οικονομικής κατάστασης. Το δικαίωμα αυτό προάγει την προσωπική ανάπτυξη, ενισχύει την οικονομική ευημερία και εξοπλίζει τα άτομα με τις απαραίτητες δεξιότητες για να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία.
Παρά τη διεθνή αναγνώριση του δικαιώματος στην εκπαίδευση, εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες παγκοσμίως εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση. Σύμφωνα με την UNESCO, περίπου 244 εκατομμύρια παιδιά και νέοι παγκοσμίως βρίσκονται εκτός σχολείου, ενώ οι ανισότητες μεταξύ των χωρών και των κοινωνικών τάξεων παραμένουν τεράστιες.
Η εκπαίδευση αποτελεί πυλώνα για την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ, και ειδικότερα του Στόχου 4, που επικεντρώνεται στη διασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης και στη δια βίου μάθηση για όλους.
- Καταπολέμηση της φτώχειας: Η πρόσβαση στην εκπαίδευση συνδέεται άμεσα με τη μείωση της φτώχειας, καθώς παρέχει στα άτομα δεξιότητες που αυξάνουν τις ευκαιρίες απασχόλησης.
- Προώθηση της ισότητας των φύλων: Η εκπαίδευση κοριτσιών είναι από τους πιο ισχυρούς μοχλούς για τη μείωση των έμφυλων ανισοτήτων, καθώς βελτιώνει την υγεία, την οικονομική ανεξαρτησία και την κοινωνική συμμετοχή των γυναικών.
- Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής: Η εκπαίδευση ενισχύει την κατανόηση και την ευαισθητοποίηση για περιβαλλοντικά ζητήματα, καλλιεργώντας υπεύθυνες στάσεις απέναντι στη φύση.
Παρά τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας, υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην εκπαίδευση:
- Πόλεμοι και συγκρούσεις: Περιοχές που πλήττονται από ένοπλες συγκρούσεις αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην παροχή εκπαίδευσης. Τα σχολεία καταστρέφονται, και οι μαθητές συχνά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη μάθηση.
- Φτώχεια: Οι οικονομικά αδύναμες οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
- Έλλειψη εκπαιδευτικών: Σε πολλές χώρες, η αναλογία μαθητών ανά εκπαιδευτικό είναι εξαιρετικά υψηλή, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης.
- Ψηφιακό χάσμα: Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε την ανάγκη για ψηφιακά μέσα στην εκπαίδευση. Ωστόσο, εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε τεχνολογικές υποδομές, όπως το διαδίκτυο και οι υπολογιστές.
Παραδείγματα δράσεων και επιτυχιών
Πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί επενδύουν σε προγράμματα για την προώθηση της εκπαίδευσης. Ορισμένα επιτυχημένα παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Το πρόγραμμα “Educate A Child”: Μια παγκόσμια πρωτοβουλία που στοχεύει στη μείωση του αριθμού των παιδιών εκτός σχολείου.
- Η πλατφόρμα “Global Partnership for Education” (GPE): Ενισχύει εκπαιδευτικά συστήματα σε αναπτυσσόμενες χώρες μέσω χρηματοδοτήσεων και τεχνικής υποστήριξης.
- Η επένδυση στην εκπαίδευση STEM: Οι τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών κερδίζουν έδαφος, προετοιμάζοντας τις νέες γενιές για τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας του μέλλοντος.
Η Διεθνής Ημέρα Εκπαίδευσης αποτελεί μια ευκαιρία για προβληματισμό και δράση σχετικά με το μέλλον της εκπαίδευσης. Η τεχνολογία και η καινοτομία μπορούν να μεταμορφώσουν τον τρόπο που μαθαίνουμε, κάνοντας την εκπαίδευση πιο προσβάσιμη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε ατόμου. Παράλληλα, η προώθηση της ισότητας, της ενσωμάτωσης και της συνεργασίας μεταξύ των χωρών είναι κρίσιμη για την επίτευξη παγκόσμιας προόδου.
Η επένδυση στην εκπαίδευση δεν είναι μόνο ηθική υποχρέωση αλλά και μια στρατηγική κίνηση για ένα καλύτερο, πιο δίκαιο και ειρηνικό μέλλον. Η ημέρα αυτή μας υπενθυμίζει ότι η εκπαίδευση δεν είναι μόνο δικαίωμα, αλλά και κλειδί για την ανάπτυξη της ανθρωπότητας.
