Η Διεθνής Ημέρα για την Πολυμέρεια και τη Διπλωματία για την Ειρήνη τιμάται κάθε χρόνο στις 24 Απριλίου, αποτελώντας μια υπενθύμιση της σπουδαιότητας του διαλόγου, της συνεργασίας και της ειρηνικής συνύπαρξης σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις. Η ημέρα αυτή δεν είναι μόνο συμβολική, αλλά και ουσιαστική: αναγνωρίζει ότι η διπλωματία και η πολυμέρεια είναι τα πιο ισχυρά εργαλεία για την αποφυγή των συγκρούσεων και την επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων.
Τι σημαίνει “πολυμέρεια”;
Ο όρος πολυμέρεια (multilateralism) αναφέρεται στη διαδικασία μέσω της οποίας πολλά κράτη εργάζονται από κοινού, συχνά υπό την αιγίδα διεθνών οργανισμών, για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και την προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας. Σε αντίθεση με τις μονομερείς ή διμερείς δράσεις, η πολυμέρεια βασίζεται στην αρχή ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει από μόνο του τα παγκόσμια προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες ή η τρομοκρατία.
Η ημέρα αυτή θεσπίστηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2018 με το ψήφισμα A/RES/73/127. Η πρόταση κατατέθηκε από το Τουρκμενιστάν και συνυπογράφηκε από περισσότερα από 70 κράτη μέλη. Σκοπός ήταν να ενισχυθεί η συνείδηση ότι η ειρήνη, η ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτουν συνεργασία και διάλογο.
Στον σημερινό κόσμο, όπου ο πλανήτης δοκιμάζεται από πολέμους (όπως αυτός στην Ουκρανία και τη Γάζα), αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, ακραίες φτώχειες και κλιματικές καταστροφές, η διπλωματία και η πολυμέρεια είναι μονόδρομος για την πρόοδο. Ο κόσμος δεν μπορεί να αντέξει περισσότερες μονομερείς παρεμβάσεις, κλείσιμο συνόρων ή αποδυνάμωση των διεθνών θεσμών.
Η επιστροφή στην αξία του πολυμερούς διαλόγου σημαίνει ότι οι διαφορές μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς τη χρήση βίας, ενώ τα κοινά συμφέροντα –όπως η υγεία, η ειρήνη, η βιωσιμότητα– μπορούν να ενισχυθούν με δίκαιο τρόπο.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Εθνών
Ο ΟΗΕ είναι ο κύριος φορέας προώθησης της πολυμέρειας από την ίδρυσή του το 1945. Μέσα από οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η UNESCO και το Συμβούλιο Ασφαλείας, φέρνει τα κράτη μαζί για να ανταλλάξουν απόψεις και να βρουν κοινές λύσεις. Η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα πολυμερούς δράσης για το κοινό καλό.
Η διπλωματία είναι το πρακτικό εργαλείο της πολυμέρειας. Πρεσβείες, διεθνείς σύνοδοι, πολυμερείς διαπραγματεύσεις και ειρηνευτικές αποστολές είναι όλα εκφάνσεις της. Οι διπλωμάτες εργάζονται συχνά στο παρασκήνιο για να αποφευχθούν συγκρούσεις, να διαμορφωθούν συμφωνίες, να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη ανάμεσα σε εχθρικές χώρες.
Εκπαίδευση για την πολυμέρεια
Η Διεθνής Ημέρα αποτελεί και ευκαιρία για την ενίσχυση της εκπαίδευσης στην ειρήνη και τη διεθνή συνεργασία. Σχολεία, πανεπιστήμια, διεθνείς οργανώσεις, ακόμη και μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να διαδώσουν την ιδέα ότι η δύναμη δεν βρίσκεται στην απομόνωση, αλλά στη συνεργασία.
Η Διεθνής Ημέρα για την Πολυμέρεια και τη Διπλωματία για την Ειρήνη δεν είναι μια απλή επέτειος. Είναι ένα κάλεσμα:
- Προς τις κυβερνήσεις: να επενδύσουν περισσότερο σε διαλόγους και λιγότερο σε εξοπλισμούς.
- Προς τους πολίτες: να απαιτούν ειρηνικές λύσεις και να ενισχύουν τη φωνή της λογικής.
- Προς τη νεολαία: να κατανοήσει ότι ο κόσμος του αύριο μπορεί να είναι καλύτερος, αν χτιστεί με γέφυρες και όχι με τείχη.
Η ειρήνη δεν είναι δεδομένη – είναι αποτέλεσμα μόχθου, συνεργασίας και πίστης στον άνθρωπο. Η Διεθνής Ημέρα για την Πολυμέρεια και τη Διπλωματία για την Ειρήνη μας θυμίζει ότι σε έναν πλανήτη που απειλείται από τη διχόνοια, υπάρχει ακόμα ελπίδα. Και αυτή η ελπίδα γεννιέται από την ενότητα και τη δύναμη του “μαζί”.
