Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 13 Οκτωβρίου και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και στη δράση για την πρόληψη, τη μείωση των επιπτώσεων και την ανθεκτικότητα απέναντι στις φυσικές καταστροφές. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) καθιέρωσε αυτή τη μέρα το 1989, σε αναγνώριση της αυξανόμενης ανάγκης να μειωθεί ο αριθμός των θανάτων και οι οικονομικές ζημιές που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές, όπως οι σεισμοί, οι πλημμύρες, οι τυφώνες, οι πυρκαγιές και οι ξηρασίες.
Η Διεθνής Ημέρα Μείωσης Φυσικών Καταστροφών είναι μια υπενθύμιση της ανάγκης για παγκόσμια συνεργασία, ενδυνάμωση των κοινοτήτων και στρατηγικές πρόληψης για την προστασία των ανθρώπων και του περιβάλλοντος από τις φυσικές καταστροφές. Η μείωση του κινδύνου απαιτεί συλλογική δράση, καινοτομία και δέσμευση σε βιώσιμες λύσεις που θα διασφαλίσουν την ανθεκτικότητα των κοινωνιών απέναντι στις απειλές της φύσης.
Η ημέρα αυτή εντάσσεται στα πλαίσια του “Πλαισίου Sendai” για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (2015-2030), το οποίο έχει ως βασικούς στόχους τη μείωση των θανάτων, των τραυματισμών και των οικονομικών απωλειών που προκαλούνται από καταστροφές. Η ημέρα αυτή επιδιώκει να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των κοινωνιών, προωθώντας πρακτικές και πολιτικές που εστιάζουν στην πρόληψη και τον έγκαιρο σχεδιασμό. Οι φυσικές καταστροφές επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και οι συνέπειές τους δεν είναι μόνο υλικές αλλά και κοινωνικές, οικονομικές και ψυχολογικές. Οι καταστροφές επιφέρουν ζημιές σε υποδομές, προκαλούν ανθρώπινες απώλειες, διαταράσσουν την κοινωνική συνοχή και αυξάνουν την ανισότητα. Αυτά τα φαινόμενα αναδεικνύουν την ανάγκη για προληπτικά μέτρα και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, που μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις.
Η κλιματική αλλαγή έχει ενισχύσει τη συχνότητα και την ένταση πολλών φυσικών καταστροφών, όπως οι τυφώνες, οι καύσωνες και οι πλημμύρες. Η άνοδος της θερμοκρασίας αυξάνει την πιθανότητα ξηρασιών, ενώ οι παράκτιες περιοχές είναι πιο ευάλωτες σε πλημμύρες λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Ως αποτέλεσμα, πολλές χώρες προσπαθούν να βελτιώσουν την προετοιμασία τους για τέτοιες καταστροφές, δημιουργώντας πιο ανθεκτικές υποδομές και εφαρμόζοντας μέτρα διαχείρισης κινδύνων.
Η πρόληψη είναι ένας από τους κύριους πυλώνες της μείωσης του κινδύνου. Επενδύοντας σε προληπτικά μέτρα, όπως η αναβάθμιση των υποδομών, η αποφυγή κτισμάτων σε επικίνδυνες περιοχές και η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί μπορούν να μειώσουν τις απώλειες. Η συμμετοχή των κοινοτήτων στην προετοιμασία για καταστροφές είναι επίσης κρίσιμη. Η εκπαίδευση του πληθυσμού, η ενημέρωση για τους κινδύνους και η ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών σε δράσεις προετοιμασίας μπορούν να σώσουν ζωές και να μειώσουν τις επιπτώσεις των καταστροφών.
Πολλές διεθνείς πρωτοβουλίες έχουν αναπτυχθεί για να στηρίξουν την προσπάθεια μείωσης του κινδύνου από φυσικές καταστροφές. Ο ΟΗΕ μέσω του Γραφείου για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (UNDRR) συντονίζει παγκόσμιες δράσεις, ενώ πολλές χώρες υιοθετούν εθνικές στρατηγικές βασισμένες σε αυτές τις κατευθύνσεις. Επίσης, οργανισμοί όπως η Διεθνής Ομοσπονδία Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου συμβάλλουν στην υποστήριξη πληττόμενων περιοχών και στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας, προσφέροντας άμεση ανακούφιση και μακροπρόθεσμες λύσεις.
Παρά τις προσπάθειες, οι φυσικές καταστροφές παραμένουν μεγάλη απειλή, ειδικά σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου οι υποδομές και οι πόροι είναι περιορισμένοι. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η προστασία των φυσικών πόρων και η ενίσχυση των κοινωνιών μέσω βιώσιμων πρακτικών είναι αναγκαίες για την πρόληψη των καταστροφών στο μέλλον. Επιπλέον, η τεχνολογία παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Νέες μέθοδοι, όπως η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για προβλέψεις και η αξιοποίηση δεδομένων από δορυφόρους, μπορούν να βελτιώσουν τη διαχείριση των κινδύνων και την απόκριση σε καταστροφές.
