Η Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Δουλεμπορίου καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 2007, ως μια παγκόσμια ημέρα τιμής και αναστοχασμού για τα εκατομμύρια ανθρώπων που υπήρξαν θύματα της διατλαντικής δουλεμπορικής διακίνησης. Εκατομμύρια Αφρικανοί άνδρες, γυναίκες και παιδιά υπέστησαν βάναυσα βασανιστήρια, ξεριζώθηκαν από την πατρίδα τους και μεταφέρθηκαν με πλοία ως εμπόρευμα στην Ευρώπη, την Αμερική και τις Καραϊβικές αποικίες, για να χρησιμοποιηθούν ως σκλάβοι.
Η ιστορική πραγματικότητα
Η διατλαντική δουλεμπορική διακίνηση ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, διαρκώντας περίπου 400 χρόνια, από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 15 εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν θύματα του δουλεμπορίου, συχνά υπό συνθήκες φρίκης και απάνθρωπης μεταχείρισης.
Οι δουλέμποροι συνέλεξαν σκλάβους από την υποσαχάρια Αφρική, με τη βία ή μέσω τοπικών συγκρούσεων, και τους μετέφεραν με πλοία κυρίως προς τις αμερικανικές φυτείες ζάχαρης, βαμβακιού και καπνού. Οι συνθήκες μεταφοράς ήταν εξαιρετικά απάνθρωπες: στοιβαγμένοι χωρίς καθαρό αέρα, τροφή ή νερό, χιλιάδες άφησαν την τελευταία τους πνοή στη θάλασσα.
Η επιλογή της 25ης Μαρτίου δεν είναι τυχαία. Συνδέεται με την κατάργηση του δουλεμπορίου στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1807, ένα από τα πρώτα βήματα παγκόσμιας αναγνώρισης της αδικίας και της ανάγκης για κατάργηση της σκλαβιάς. Είναι μια μέρα αφιερωμένη όχι μόνο στην ιστορική μνήμη αλλά και στην ενημέρωση και αφύπνιση της παγκόσμιας κοινότητας για τις διαχρονικές επιπτώσεις της δουλείας.
Εκδηλώσεις και συμβολισμοί
Κάθε χρόνο, οργανώνονται εκδηλώσεις από τον ΟΗΕ και άλλους διεθνείς φορείς:
- Τελετές μνήμης και καταθέσεις στεφάνων στο Μνημείο των Θυμάτων του Δουλεμπορίου στη Νέα Υόρκη.
- Ομιλίες και παρουσιάσεις από ιστορικούς, ερευνητές και ακτιβιστές.
- Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις, εκθέσεις τέχνης και φωτογραφίας με θέμα τη σκλαβιά.
- Εκπαιδευτικές δράσεις για τη νέα γενιά, ώστε να γνωρίσει την ιστορία και να αναγνωρίσει τις συνέπειές της στην κοινωνία.
Ο απόηχος της δουλείας στο σήμερα
Η δουλεία δεν είναι μόνο παρελθόν. Παρότι έχει καταργηθεί επισήμως σε όλα τα κράτη, μορφές σύγχρονης δουλείας υπάρχουν ακόμα και σήμερα:
- Εμπορία ανθρώπων (trafficking)
- Καταναγκαστική εργασία
- Σεξουαλική εκμετάλλευση
- Παιδική εργασία
Ο αριθμός των σύγχρονων «σκλάβων» σήμερα αγγίζει τα 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) και της Διεθνούς Αμνηστίας.
Η σημερινή μέρα λειτουργεί ως καθρέφτης του παρελθόντος και φάρος για το μέλλον, καλώντας μας να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για ανθρώπινα δικαιώματα, κοινωνική δικαιοσύνη και εξάλειψη κάθε μορφής καταπίεσης.
Ο ΟΗΕ μας υπενθυμίζει:
“Η δουλεία ήταν έγκλημα. Η λήθη είναι συνένοχη. Η μνήμη είναι το πρώτο βήμα για τη δικαιοσύνη.”
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς
- Να εκπαιδευτούμε για την ιστορία και τις μορφές της δουλείας.
- Να στηρίξουμε οργανώσεις που μάχονται κατά της εμπορίας ανθρώπων.
- Να μιλήσουμε στα παιδιά και στους γύρω μας για την αξία της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
- Να διεκδικούμε πολιτικές που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Δουλεμπορίου δεν είναι απλώς μια αναδρομή στο παρελθόν. Είναι μια πρόσκληση σε δράση, μια υπενθύμιση ότι η ελευθερία δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένη και πως ο αγώνας για κοινωνική ισότητα και ανθρώπινη αξιοπρέπεια συνεχίζεται καθημερινά.
Ας θυμόμαστε, ας σεβαστούμε και ας πράξουμε.
