Κάθε χρόνο, στις 25 Ιουλίου, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ορίζουν την Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης των Πνιγμών – μια ημέρα αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση γύρω από τις τραγικές συνέπειες του πνιγμού και τις αποτελεσματικές λύσεις που σώζουν ζωές. Το σύνθημα της ημέρας είναι:
«Anyone can drown. No one should.» («Όλοι μπορούν να πνιγούν. Κανείς δεν πρέπει.»)
Ο πνιγμός αποτελεί έναν από τους κύριους αιφνίδιους λόγους θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο, με περισσότερους από 300.000 θανάτους κάθε χρόνο – ιδιαίτερα σε παιδιά και εφήβους, και κυρίως σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα.
Τα τελευταία χρόνια, πάνω από 2,5–3 εκατομμύρια άνθρωποι πνίγηκαν, με υψηλή θνησιμότητα στα παιδιά ηλικίας 1–4 ετών και εν συνεχεία 5–9 ετών.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάνω από 90 % των πνιγμών λαμβάνουν χώρα σε λίμνες, ποτάμια, δεξαμενές και πισίνες σε χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Τον Απρίλιο του 2021 υιοθετήθηκε η πρώτη απόφαση του Ο.Η.Ε. σχετικά με την πρόληψη των πνιγμών (A/RES/75/273), καθορίζοντας την 25η Ιουλίου ως επίσημη ημέρα πρόληψης. Ο ΠΟΥ πλέον συντονίζει παγκόσμιες δράσεις και παρέχει πλατφόρμες και οδηγούς για τον σχεδιασμό εκδηλώσεων και επικοινωνίας.
Πρακτικές παρεμβάσεις – οι έξι χαμηλού κόστους στρατηγικές
Ο ΠΟΥ προωθεί έξι αποδεδειγμένα αποτελεσματικές και σχετικά οικονομικές παρεμβάσεις για την πρόληψη των πνιγμών:
- Εγκατάσταση φραγμάτων ή περιφράξεων για περιορισμό πρόσβασης σε επικίνδυνες υδάτινες περιοχές.
- Δημιουργία ασφαλών χώρων φύλαξης (childcare) μακριά από νερό, ειδικά για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
- Διδασκαλία κολύμβησης, ασφάλειας στο νερό και σωστικών δεξιοτήτων από νωρίς.
- Εκπαίδευση παρόντων και κοινότητας σε ασφαλείς διασώσεις και ΚΑΡΠΑ.
- Ρύθμιση και επιβολή κανόνων ασφαλείας για σκάφη, βαρκάκια, πορθμεία.
- Βελτίωση διαχείρισης πλημμυρών και προειδοποιήσεων για καιρικά φαινόμενα.
Τοπικές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες
- Οργανισμοί όπως η YMCA σε διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Αυστραλία, Ευρώπη) οργανώνουν μαθήματα κολύμβησης, σεμινάρια Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης και δράσεις ευαισθητοποίησης.
- Στη Σκωτία, η πρωτοβουλία Water Safety Code διοργανώνει δημόσιες εκδηλώσεις στις 25 Ιουλίου: επιδείξεις διάσωσης, εκπαίδευση ασφαλούς κολύμβησης σε ανοιχτά νερά και εκμάθηση «floating» ως βασικής τεχνικής επιβίωσης.
- Στην Ινδία, μετά τον τραγικό πνιγμό ενός εφήβου, η οικογένεια ξεκίνησε εθνική εκστρατεία με έμφαση στη μουσική ως μέσο ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης στα σχολεία.
- Στη Νότια Αφρική, το NSRI χρησιμοποίησε φορητές εγκαταστάσεις εκμάθησης επιβίωσης (Survival Swimming Centres) και εξέχοντα ροζ σωσίβατα, οδηγώντας σε σωτήριες διασώσεις σε παραλίες και ποτάμια.
Μερικές απλές αλλά καθοριστικές πρακτικές που μπορεί κάθε άτομο να υιοθετήσει, μεταξύ άλλων:
- Μαθήματα κολύμβησης από νωρίς.
- Άγρυπνη επίβλεψη παιδιών — χωρίς περισπασμούς (η καμπάνια «Phones Down, Eyes Up» τόνισε ότι πολλοί πνιγμοί συμβαίνουν όταν οι επιβλέποντες είναι αποσπασμένοι με κινητά).
- Αποφυγή αλκοόλ σε δράσεις γύρω από το νερό.
- Γνώση των τοπικών καιρικών συνθηκών, των ρευμάτων και των θαλάσσιων κινδύνων.
- Χρήση σωσίβιων, ειδικά σε βαρκάκια και δραστηριότητες σε ανοικτά νερά.
- Εκμάθηση ΚΑΡΠΑ και βασικής πρώτης βοήθειας.
Ταυτόχρονα, είναι κρίσιμος ο διάχυτος εκπαιδευτικός ρόλος — από σχολεία, συλλόγους και κοινωνικά δίκτυα — ώστε η γνώση να διαχέεται στην κοινωνία.
Η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης των Πνιγμών στις 25 Ιουλίου δεν είναι απλώς μία ημερομηνία στο ημερολόγιο, αλλά ένας παγκόσμιος ξυπνητήρας για την ανάγκη συλλογικής ευθύνης. Όπως τονίζει ο ΠΟΥ: σχεδόν όλοι οι πνιγμοί θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί μέσω εκπαίδευσης, επιτήρησης, κατάλληλου εξοπλισμού και υπευθυνότητας.
Στο προσωπικό επίπεδο, η δική μας επιλογή να είμαστε υπεύθυνοι — να επιβλέπουμε παιδικά παιχνίδια νερού, να μαθαίνουμε να κολυμπάμε και να γνωρίζουμε πώς να αντιδράσουμε σε έκτακτο περιστατικό — μπορεί να σώσει ζωές. Στο συλλογικό επίπεδο, οι κοινότητες και οι οργανισμοί έχουν τη δύναμη να εκπαιδεύσουν, να φωταγωγήσουν συμβόλαια, να οργανώσουν εκδηλώσεις και να μεταδώσουν ότι κανείς δεν πρέπει να χάνει τη ζωή του από αβοήθητο πνιγμό.
Ας εμπλακούμε όλοι — να μοιραστούμε την ιστορία μας, να τηρήσουμε τις πρακτικές, να ευαισθητοποιήσουμε — και να κάνουμε την καθημερινότητα γύρω από το νερό πιο ασφαλή.
