Η 28η Ιουλίου κάθε χρόνου δεν είναι μια τυχαία ημέρα στο παγκόσμιο ημερολόγιο. Είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας, μια ημέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση, την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση γύρω από μια από τις πιο σιωπηρές αλλά επικίνδυνες απειλές για τη δημόσια υγεία. Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι τυχαία: συμπίπτει με τη γέννηση του επιστήμονα Baruch Blumberg, ο οποίος ανακάλυψε τον ιό της ηπατίτιδας Β και ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο. Η ημέρα αυτή έχει στόχο να μας θυμίσει ότι, παρόλο που η επιστήμη έχει κάνει τεράστια βήματα, εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο συνεχίζουν να ζουν με τη νόσο — πολλοί μάλιστα χωρίς καν να το γνωρίζουν.
Η ηπατίτιδα δεν κάνει διακρίσεις. Αφορά ανθρώπους κάθε ηλικίας, κοινωνικής ομάδας και γεωγραφικής περιοχής. Η κατανόηση της φύσης της, οι τρόποι μετάδοσης και πρόληψης, καθώς και οι διαθέσιμες θεραπείες, είναι θεμελιώδεις παράγοντες για την προστασία του πληθυσμού. Όσο πιο ενημερωμένοι είμαστε, τόσο πιο έτοιμοι θα είμαστε να προστατέψουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Και αυτή η ημέρα, είναι η ιδανική αφορμή για να ξεκινήσει (ή να συνεχιστεί) αυτή η συζήτηση.
Η ηπατίτιδα είναι ουσιαστικά μια φλεγμονή του ήπατος. Το ήπαρ, ένα από τα σημαντικότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος, έχει ζωτικής σημασίας λειτουργίες όπως η αποτοξίνωση του οργανισμού, η παραγωγή πρωτεϊνών και η αποθήκευση θρεπτικών συστατικών. Όταν προσβληθεί από φλεγμονή —ιδίως όταν αυτή οφείλεται σε ιογενή λοίμωξη— μπορεί να προκληθούν σοβαρές και μακροχρόνιες επιπλοκές.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι ιογενούς ηπατίτιδας, με τους πέντε κυριότερους να είναι οι τύποι A, B, C, D και E. Κάθε ένας από αυτούς διαφέρει ως προς τη μετάδοση, τα συμπτώματα και την πιθανότητα να γίνει χρόνια ή να θεραπευτεί πλήρως. Η ηπατίτιδα Α μεταδίδεται κυρίως μέσω κατανάλωσης μολυσμένου τροφίμου ή νερού και συχνά σχετίζεται με ελλείψεις υγιεινής, ειδικά σε αναπτυσσόμενες χώρες. Συνήθως είναι αυτοπεριοριζόμενη, χωρίς μακροχρόνιες επιπτώσεις στο ήπαρ.
Η ηπατίτιδα Β είναι πιο επικίνδυνη, καθώς μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια μορφή και να προκαλέσει σοβαρές βλάβες, όπως κίρρωση ήπατος ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Μεταδίδεται μέσω επαφής με μολυσμένο αίμα ή σωματικά υγρά — είτε μέσω της σεξουαλικής επαφής, είτε από μητέρα σε παιδί κατά τη γέννα, είτε με κοινή χρήση βελονών ή άλλων αντικειμένων. Παρόμοιοι είναι οι μηχανισμοί μετάδοσης και για την ηπατίτιδα C, η οποία όμως είναι συχνά “σιωπηλή” — δηλαδή δεν προκαλεί εμφανή συμπτώματα για πολλά χρόνια, μέχρι να εμφανιστούν σοβαρές βλάβες στο ήπαρ.
Η ηπατίτιδα D μπορεί να προσβάλει μόνο άτομα που έχουν ήδη ηπατίτιδα Β, ενώ η ηπατίτιδα Ε, όπως και η Α, μεταδίδεται κυρίως μέσω κατανάλωσης μολυσμένου νερού, με υψηλά ποσοστά εμφάνισης σε περιοχές με κακές συνθήκες υγιεινής.
Το ανησυχητικό γεγονός είναι πως περισσότεροι από 350 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο ζουν σήμερα με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C, χωρίς αρκετοί από αυτούς να γνωρίζουν ότι νοσούν. Αυτή η άγνοια είναι επικίνδυνη, όχι μόνο γιατί οδηγεί σε καθυστέρηση της θεραπείας, αλλά και γιατί επιτρέπει την ακούσια μετάδοση του ιού.
Η καλή είδηση είναι ότι η ιατρική έχει πλέον εξελιχθεί σημαντικά. Υπάρχουν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια για την ηπατίτιδα Α και Β, ενώ για την ηπατίτιδα C διατίθενται θεραπείες που οδηγούν σε πλήρη ίαση. Η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η πρόσβαση στη θεραπεία είναι τρεις κρίσιμοι πυλώνες που μπορούν να μεταμορφώσουν το τοπίο της νόσου παγκοσμίως.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει ως φιλόδοξο αλλά εφικτό στόχο την εξάλειψη της ηπατίτιδας ως απειλή για τη δημόσια υγεία έως το 2030. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει τεράστια μείωση των νέων λοιμώξεων και των θανάτων, με παράλληλη ενίσχυση των συστημάτων υγείας ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε εμβολιασμό, τεστ και θεραπείες, ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες ή φτωχές περιοχές του πλανήτη.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας είναι μια υπενθύμιση πως η υγεία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Είναι μια πρόσκληση σε όλους μας να ενημερωθούμε, να εμβολιαστούμε, να εξεταστούμε και, εφόσον χρειάζεται, να ξεκινήσουμε θεραπεία. Είναι επίσης μια αφορμή για να αντιμετωπίσουμε τον κοινωνικό στιγματισμό που συχνά συνοδεύει τις ιογενείς νόσους, και να υπερασπιστούμε το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στην πρόληψη και τη φροντίδα. Η ηπατίτιδα μπορεί να είναι σιωπηλή, αλλά η φωνή της ευαισθητοποίησης μπορεί να είναι ηχηρή και σωτήρια. Ας την ενισχύσουμε όλοι μαζί.
