Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου και είναι μια σημαντική παγκόσμια πρωτοβουλία που στοχεύει στην κατάργηση της θανατικής ποινής και στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την ανάγκη προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η ημέρα αποτελεί μια πλατφόρμα για συζητήσεις και δράσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ενώ συνδέεται στενά με την αρχή της αξίας της ανθρώπινης ζωής και της δικαιοσύνης. Είναι μια ημέρα αναγνώρισης των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Η συνέχιση των προσπαθειών για την κατάργηση της θανατικής ποινής είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της δικαιοσύνης και της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Στο πέρασμα του χρόνου, ολοένα και περισσότερες χώρες συνειδητοποιούν ότι η δικαιοσύνη δεν εξασφαλίζεται με την αφαίρεση της ζωής, και έτσι η ημέρα αυτή αποτελεί φάρο ελπίδας για έναν κόσμο χωρίς εκτελέσεις.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα κατά της Θανατικής Ποινής έλαβε χώρα το 2003, κατόπιν πρωτοβουλίας της Παγκόσμιας Συμμαχίας κατά της Θανατικής Ποινής (World Coalition Against the Death Penalty), που ιδρύθηκε το 2002. Σήμερα, η μέρα αυτή υποστηρίζεται από πλήθος ανθρωπιστικών οργανισμών, όπως η Διεθνής Αμνηστία, καθώς και από πολλές κυβερνήσεις, θεσμούς και διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Εάν κάποιος εκτελεστεί και αργότερα αποδειχθεί ότι είναι αθώος, η ζημία είναι ανεπανόρθωτη
Κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από το έγκλημα που μπορεί να έχει διαπράξει, αξίζει να ζει και να αντιμετωπίζεται με αξιοπρέπεια. Η θανατική ποινή παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή, το πιο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που κατοχυρώνεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και άλλες διεθνείς συνθήκες. Η δικαιοσύνη δεν είναι αλάνθαστη, και υπάρχουν περιπτώσεις όπου άτομα έχουν εκτελεστεί για εγκλήματα που δεν διέπραξαν. Το ενδεχόμενο δικαστικού λάθους είναι ένας ισχυρός λόγος για να απορριφθεί η θανατική ποινή, καθώς τα αποτελέσματά της είναι μη αναστρέψιμα.Ακόμα, υπάρχουν λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι η θανατική ποινή λειτουργεί αποτρεπτικά για τη μείωση της εγκληματικότητας. Πολλές χώρες που έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή, όπως ο Καναδάς και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχουν δει μείωση στα εγκλήματα βίας, αποδεικνύοντας ότι η ύπαρξη της ποινής δεν συμβάλλει ουσιαστικά στην ασφάλεια. Επίσης, εάν κάποιος εκτελεστεί και αργότερα αποδειχθεί ότι είναι αθώος, η ζημία είναι ανεπανόρθωτη. Η δυνατότητα των δικαστικών λαθών, ειδικά σε χώρες με αδύναμα ή διαβρωμένα δικαστικά συστήματα, κάνει την θανατική ποινή εξαιρετικά επικίνδυνη.
Στην Ευρώπη, σχεδόν όλες οι χώρες, εκτός της Λευκορωσίας, έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μάλιστα, έχει ενσωματώσει την κατάργηση της θανατικής ποινής ως προϋπόθεση για την ένταξη νέων κρατών-μελών. Η Αφρική και η Ασία παρουσιάζουν ανάμικτα αποτελέσματα, με ορισμένες χώρες να έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή, ενώ άλλες συνεχίζουν να την εφαρμόζουν. Σε αρκετές χώρες όμως η θανατική ποινή παραμένει νομικά ενεργή , με τις πιο έντονες εφαρμογές να συναντώνται σε κράτη όπως η Κίνα, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στον αντίποδα, περισσότερες από 140 χώρες έχουν καταργήσει τη θανατική ποινή, είτε δια νόμου είτε στην πράξη, αποδεικνύοντας την αυξανόμενη στήριξη για την κατάργησή της.
Το κίνημα για την κατάργηση της θανατικής ποινής είναι ιδιαίτερα ενεργό και βασίζεται σε συνεργασίες μεταξύ κυβερνήσεων, ΜΚΟ και κοινωνικών ομάδων. Η Διεθνής Αμνηστία και η Παγκόσμια Συμμαχία κατά της Θανατικής Ποινής διοργανώνουν κάθε χρόνο εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες και εκπαιδευτικές εκστρατείες για την ενημέρωση του κοινού και των κυβερνήσεων σχετικά με τα οφέλη της κατάργησης αυτής της μορφής τιμωρίας.
