Για πολλούς, η Παρασκευή και 13 θεωρείται η πιο «γρουσούζικη» μέρα του χρόνου, κυρίως στις αγγλοσαξονικές χώρες. Στην Ελλάδα όμως – και σε κάποιες άλλες μεσογειακές χώρες, όπως η Ισπανία – τη θέση αυτή την κατέχει μια άλλη ημερομηνία: η Τρίτη και 13. Από πού όμως προέρχεται αυτή η αντίληψη και πώς συνδέθηκαν η συγκεκριμένη μέρα και το νούμερο με τη δυσοίωνη ενέργεια;
Η αριθμολογία και ο συμβολισμός του «13»
Η προκατάληψη απέναντι στον αριθμό 13 δεν είναι καινούρια. Η ρίζα της ανάγεται στην αρχαιότητα:
- Στην αρχαία Ελλάδα, ο αριθμός 12 θεωρούνταν αριθμός πληρότητας (12 θεοί του Ολύμπου, 12 ώρες της μέρας και της νύχτας, 12 άθλοι του Ηρακλή). Το 13 λοιπόν ερχόταν να «διαταράξει» αυτή την αρμονία.
- Στη χριστιανική παράδοση, ο Ιούδας ήταν ο 13ος στην σειρά στο Μυστικό Δείπνο. Αυτή η συσχέτιση με την προδοσία και τον θάνατο ενίσχυσε τον αρνητικό συμβολισμό του αριθμού.
- Στη δυτική αριθμολογία, το 13 θεωρείται «ατελές» ή «κακότυχο» γιατί έρχεται μετά το «τέλειο» 12.
Γιατί Τρίτη και όχι Παρασκευή;
Στην Ελλάδα (όπως και στην Ισπανία), η Τρίτη αντί της Παρασκευής θεωρείται η πιο δυσοίωνη μέρα για μια σειρά από ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους:
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης
Ίσως η πιο σημαντική και δραματική ερμηνεία αφορά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς. Σύμφωνα με την παράδοση, η άλωση της Πόλης έγινε Τρίτη 29 Μαΐου 1453 – και μάλιστα ήταν Τρίτη.
Αν και η ημερομηνία δεν ήταν 13, η ημέρα της εβδομάδας επηρέασε βαθιά τη συλλογική μνήμη του ελληνικού λαού. Η απώλεια της Βυζαντινής πρωτεύουσας σηματοδότησε το τέλος μιας αυτοκρατορίας και την αρχή μιας μακράς περιόδου σκλαβιάς, γεγονός που «στιγμάτισε» την Τρίτη ως ημέρα συμφοράς.
Η σχέση της Τρίτης με τον Άρη
Η Τρίτη είναι αφιερωμένη στον Άρη, τον θεό του πολέμου, τόσο στην ελληνική όσο και στη ρωμαϊκή μυθολογία. Ο Άρης συνδέεται με τη βία, τον θάνατο και την καταστροφή. Σε πολλές παραδόσεις, ημέρες που συνδέονται με τον Άρη δεν είναι κατάλληλες για νέα ξεκινήματα ή σημαντικές αποφάσεις.
Ο συνδυασμός με τον αριθμό 13
Όταν η αρνητική αύρα της Τρίτης συνδυάζεται με τον αριθμό 13, που ήδη θεωρείται κακότυχος, η μέρα αποκτά μια σχεδόν «μυθική» βαρύτητα. Για πολλούς Έλληνες, η Τρίτη και 13 είναι μέρα αποφυγής για σημαντικές αποφάσεις, γάμους, συμβόλαια ή ταξίδια.
Υπάρχουν βάσιμες αποδείξεις για την «κακοτυχία»;
Αν και δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν πως η Τρίτη και 13 φέρνει περισσότερα ατυχήματα ή δυσάρεστα γεγονότα, η δύναμη της πίστης και της μαζικής ψυχολογίας είναι τεράστια.
Η προσμονή του αρνητικού μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας και τελικά να προκαλέσει την αίσθηση πως «όντως κάτι κακό συνέβη» – μια μορφή αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Άλλες πολιτισμικές παραλλαγές
- Στις ΗΠΑ, Αγγλία και Βόρεια Ευρώπη, η αντίστοιχη μέρα γρουσουζιάς είναι η Παρασκευή και 13.
- Στην Ισπανία και τις ισπανόφωνες χώρες, υπάρχει επίσης ο φόβος της Τρίτης και 13, με τη φράση “Martes 13, ni te cases ni te embarques” (Τρίτη και 13, μην παντρεύεσαι, μην ταξιδεύεις).
Η Τρίτη και 13 στον σύγχρονο πολιτισμό
Η ελληνική λαϊκή παράδοση έχει διατηρήσει τον φόβο απέναντι στην Τρίτη και 13, και αυτό αποτυπώνεται σε:
- εφημερίδες που γράφουν «προσοχή» σε γεγονότα της ημέρας,
- κόσμο που αποφεύγει να κάνει σημαντικές κινήσεις,
- ακόμα και σε τηλεοπτικές σειρές ή σατιρικά προγράμματα που χτίζουν επάνω στη «μυθολογία» αυτής της ημέρας.
Ωστόσο, νεότερες γενιές τείνουν να αντιμετωπίζουν το θέμα με περισσότερο χιούμορ ή σκεπτικισμό.
Η Τρίτη και 13 είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η ιστορία, η μυθολογία, η θρησκεία και η λαϊκή παράδοση συνυφαίνονται για να δημιουργήσουν μια ισχυρή πολιτισμική πεποίθηση. Παρόλο που δεν υπάρχουν αποδείξεις για την «κακοτυχία» της ημέρας, η ψυχολογική επιρροή της είναι αναμφισβήτητη. Άλλωστε, όταν περιμένεις το κακό, μπορείς εύκολα να το «δεις» ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει.
Ίσως τελικά, η πιο επικίνδυνη δύναμη της Τρίτης και 13 να είναι απλώς… το μυαλό μας.
